غرب شناسی: امریکا شناسی: امریکا: استبداد دموکراسی (قسمت دوم)

غرب شناسی

امریکا شناسی

امریکا: استبداد دموکراسی (قسمت دوم)

.

دوتوکویل نیز در کتاب خود تنها از دموکراسی و استبداد صحبت نمی کند، بلکه از دیدگاه او دموکراسی می تواند در شرایطی به استبداد اکثریت منتهی شود. بنابراین دوتوکویل از استبداد اکثریت و استبداد اقلیت نام می برد و وقتی در مورد دموکراسی امریکا سخن می گوید، نقطه اتکای وی، مقایسه دموکراسی با اشراف سالاری است.

.

اشراف سالاری در انقلاب فرانسه که همزمان با استقلال و جمهوریت امریکا آغاز شد، بر دموکراسی فرانسه تسلط داشت. دوتوکویل از واژه الیگارشی به معنای حکومت گروهی استفاده می کند ولی مقصود او از دموکراسی اشراف سالاری با حکومت گروه ویژه ، در یک ردیف قرار دارد. جای تعجب نیست که او در کتاب دموکراسی در امریکا (قسمت دوم از جلد دوم) در فصل بیستم از عنوان «چگونه اشراف سالاری می تواند از طریق صنعت آفریده شود؟» استفاده می کند. دوتوکویل یکی از نویسندگانی است که ظهور اشراف سالاری صنعتی را با آغاز انقلاب صنعتی پیش بینی می کند. آخرین سطور این فصل کتاب او بسیار عبرت انگیز است؛ آنجا که می نویسد: « به نظر من، اشراف سالاری کارخانه ای و تولیدی که ما شاهد ظهور آن هستیم و می بینیم، به طور کلی، یکی از سخت ترین پدیده های اتفاق افتاده روی زمین است، ولی در عین حال یکی از کم خطر ترین و پرهیزکارانه ترین آنهاست. به هر صورت، دوستداران دموکراسی باید چشم های خود را به سوی این پدیده باز نگاه دارند؛ زیرا اگر روزی نابرابری پی در پی ایجاد شود، آن شرایط و آن اشراف سالاری از این دریچه وارد جامعه خواهد شد»

.

دوتوکویل دو گرایش کاملاً متضاد در دموکراسی امریکا مشاهده کرد. یکی گرایش به مساوات و آزادی و دیگری، گرایش به فردگرایی و استبداد فکری برای رسیدن به منافع شخصی است. به عبارت دیگر، برابری شرایط در جامعه با شرایط برابر دو چیز کاملا مختلف است و فردگرایی زاویه مهم آن را تشکیل می دهد. به عبارت دیگر، گرچه شرایط قانونی برابر است، اما تنازع بقا، به توانمندی اقتصادی، اجتماعی، نژادی و سیاسی فرد مرتبط است. دوتوکویل گرایش به شرایط مساوی در جامعه امریکا را تمجید و تحسین کرد ولی از عواقب فردگرایی امریکایی ها نگران بود.

.

وی در جلد دوم کتاب خود، در قسمت 4، فصل 6 با عنوان «چه نوع استبدادی باعث ترس ملت های دموکراتیک می شود؟» از «دموکراسی نرم» نام می برد. در این نوع دموکراسی هر یک از شهروندان به منافع خود می اندیشند و از منافع جامعه و دیگران بی خبر می ماند. در این شرایط، قدرت سیاسی مطلق می شود، بدون اینکه شهروندان و مردم خود متوجه آن باشند. او از نظم آرام و از بردگی صلح آمیز صحبت می کند. زمانی این سخنان را به کار می برد که امریکا هنوز یک جامعه کشاورزی تمام عیار بود. دوتوکویل به خوبی نمی توانست آسیب های وارده از جامعه صنعتی امریکای یک قرن بعد را مجسم کند. تاریخ نشان داد که چگونه اشراف سالاری سرمایه داری نظام اقتصادی همگانی و مصرف گرایی زیر نظر دو حزب مسلط جمهوری خواه و دموکرات، موفق شد معنای کاملا متفاوتی از دموکراسی باستانی و سنتی یونان به شهروندان امریکایی ارائه داده و برای ترویج آن در سطح جهانی سرمایه گذاری و سیاست گذاری کند.

.

معنای بیان و توجیه دموکراسی به عنوان نمایندگی مردم و شهروندان و به صورت گروه شخصی نخبگان سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، از زمان انقلاب فرانسه معمول شد. انقلاب فرانسه به وسیله افرادی مثل روبسپیر و دوتوکویل و همفکران آنان، معنای دموکراسی و مردم سالاری را به کلی تغییر داد. شعار آزادی، مساوات و برادری که پایه انقلاب فرانسه را تشکیل داده بود، پس از چند دهه به استبداد، جنگ طلبی، نابرابری و کشمکش ناپلئونی تبدیل گردید و بالاتر از همه، انقلاب صنعتی و توسعه سرمایه داری، تمام معادله های مطلوب و دلخواه دموکراسی را در هم ریخت. در امریکا این انقلاب صنعتی و فناوری بیش از هر کشور و نظام دیگر با سرعت چشمگیری صورت گرفت و بیش از هر عامل دیگری، نوع حکومت، دولت و دموکراسی امریکا را تعیین کرد.

.

منبع: مولانا، حمید. امریکا شناسی: فراز و فرود یک امپراتوری. موسسه انتشارات امیر کبیر، چاپ دوم، 1390، ص 170

.

کلمات کلیدی: امریکا، امریکا شناسی، دموکراسی در امریکا، استبداد در امریکا، دوتوکویل، انقلاب فرانسه، فرانسه، انقلاب استقلال امریکا، اشراف سالاری در امریکا، فرد گرایی در امریکا، سرمایه داری در امریکا، مصرف گرایی در امریکا، حزب جمهوری خواه امریکا، حزب دموکرات امریکا، یونان، نخبگان امریکا، مردم سالاری در امریکا، انقلاب صنعتی، فرهنگ امریکا، سیاست امریکا

.

مطالب مرتبط:

امریکا: دوگانه استبداد و دموکراسی (قسمت اول)

امریکا: نظام سکولار یا نظام دینی؟

صنایع فرهنگی و قدرت نرم در امریکا

ماهیت رسانه های امریکا

واقعیت دموکراسی در امریکا

بی اطلاعی عمومی در امریکا

امریکا کشور تناقض ها

 

.

(کپی برداری از «اسرافیل» فقط با ذکر منبع مجاز است)