نئولیبرالیسم ایرانی و جنگ نرم

 

نئولیبرالیسم ایرانی و جنگ نرم: روشنفکری نئولیبرال از همان زمان شکل گیری نخستین حلقه های موسس آن تا امروز، یک تهاجم فرهنگی گسترده و تمام عیار را علیه انقلاب و نظام اسلامی و اسلام ناب محمدی (ص) انجام و سامان داده است. روشنفکری نئولیبرال در بسیاری از عرصه ها، خود به طور مستقیم عامل اصلی اجرای تهاجم فرهنگی بوده است و در همه موارد دیگر به اشکال مختلف این تهاجم فرهنگی را حمایت و برای آن بستر سازی کرده است.

 

از خرداد 1376 می توان گفت که تهاجم فرهنگی نئولیبرال ها علیه اسلام و انقلاب و نظام با نوعی تهاجم گسترده سیاسی در آمیخت و در هیأت یک «جنگ نرم» تمام عیار و فوق گسترده ظاهر گردید. جنگ نرمی که امکانات گسترده مالی و رسانه ای و دیپلماتیک استکبار جهانی، در انجام آن به نحوی بی شائبه، نئولیبرال ها و کلیت روشنفکری و روشنفکران ایران (مقیم خارج و یا ساکن داخل کشور) را یاری می داده است و می دهد. از سال 1390 شمسی این جنگ نرم دارای یک فاز تکمیلی نیز گردید و آن فاز جنگ اقتصادی است که آمده است تا فرایند جنگ نرم را کامل کرده و مدد رساند.

 

جریان شبه مذهبی: سازمان مجاهدین خلق

جریان دوم خرداد یا اصلاح طلبان

مدرنیته و تمدن اسلامی

 

این یک حقیقت انکار ناپذیر است که جنگ نرم همراه با جنگ اقتصادی ای که دشمن علیه انقلاب و نظام اسلامی به راه انداخته است، به لحاظ وسعت و گستردگی و دامنه و شدت، کاملا بی نظیر و منحصر به فرد است. و از زمان شکل گیری نظام جهانی سلطه و استکبار اومانیستی، نظیر و شبیه آن (در این وسعت و گستردگی و تمرکز و با این شدت و فراگیری) علیه هیچ کشور و نظامی به کار گرفته نشده است.

 

در واقع این جنگ نرم همراه با جنگ اقتصادی برای استکبار جهانی نوعی جنگ مرگ و زندگی است و به نیابت از یک تهاجم بسیار گسترده نظامی (که استکبار در شرایط کنونی خود را قادر به انجام آن نمی بیند) علیه نظام و ملت ایران انجام می شود.  برای ما و برای استقلال و عزت ملی و هویت دینی و فراتر از آن برای تداوم زنده و سالم و بارور و حضور نجات بخش تشیع و روحانیت شیعه در کشور ما نیز این جنگ نرم، یک جنگ سرنوشت ساز است و اگر خدایی ناکرده در این جنگ شکست بخوریم آن چنان ضربه ای خواهیم خورد که واقعا معلوم نیست جبران آن امکان پذیر خواهد بود یا نه؟ و جبران آن با صرف چه هزینه گزاف و زمان طولانی ای خواهد شد؟

 

 

بنابراین آرایش فرهنگی کشور را بایددر متن جنگ نرم روشنفکری ایران (با محوریت روشنفکری نئولیبرال و روایت ایدئولوژیک نئولیبرالیسم ایرانی) و کل جهان استکباری علیه انقلاب و نظام اسلامی فهمید و ترسیم کرد؛ زیرا ما بیش از هر زمان دیگر در متن یک جنگ نرم تمام عیار حساس سرنوشت ساز قرار داریم. به منظور ترسیم آرایش فرهنگی- سیاسی کنونی کشور و توازن نیروها در جنگ نرم، لازم است که نگاهی کوتاه و فشرده داشته باشیم به مقاطع مختلف تهاجم فرهنگی و جنگ نرم دشمن علیه انقلاب، از سال 1360 تا امروز. مقاطع و مراحل مختلف آرایش نیروهای فرهنگی- سیاسی در هنگامه رویارویی میان نیروهای شبیخون فرهنگی و مدافعان انقلاب را می توان در چند مرحله ذیل دسته بندی کرد:

 

1 :::: مرحله شکل گیری هسته موسس و حلقه های آغازین نئولیبرالیسم ایرانی (آغاز تهاجم فرهنگی)

 

2 :::: مرحله گسترش و فراگیری تهاجم فرهنگی و آشکار شدن هویت و فعالیت نئولیبرال های ایرانی (مرحله گسترش و فراگیری تهاجم فرهنگی) از سالهای 1368- 1376

 

3 :::: مرحله ترکیب تهاجم فرهنگی و سیاسی (مرحله جنگ نرم) از سالهای 1376 تا 1382

 

4 :::: مرحله عقب نشینی موقت مهاجمان و تدارک کودتای بزرگ (مرحله حرکت به سمت کودتای نئولیبرال فتنه سبز) از سال های 1382 تا 1388

 

5 :::: مرحله خمودی پس از شکست کودتا و کوشش برای تجدید قوا (خمودی موقت و سنگر گرفتن پشت نقاب نفاق به منظور تجدید سازمان) از سال های 1388 تا 1392

 

پیش از تبیین مختصر مراحل پیش گفته لازم است بر این نکته مهم تاکید نماییم که تقسیم بندی سابق الذکر و مقاطع زمانی ارائه شده، کاملا اعتباری و تقریبی است و به منظور کمک به طبقه بندی تعامل میان نیروهای فرهنگی در صحنه جنگ نرم عنوان گردیده است و بالطبع باید به آن با مسامحه و به عنوان امری تقریبی نگریست. این دسته بندی اگرچه انعکاس کامل و دقیق فرآیندهای فرهنگی نیست، اما با واقعیت  امر در حوزه تحولات فرهنگی، بی نسبت هم نمی باشد و کم و بیش می تواند گویای روند تطورات و تغییرات آرایش فرهنگی سیاسی کشور در بیش از سه دهه اخیر باشد.

 

غرب را درست ندیدن و خود را فراموش کردن

معنای روشنفکری: روشنفکری چیست؟

سید جمال الدین اسدآبادی: تجدد دینی

 

1 )):::: مرحله شکل گیری هسته موسس نئولیبرالیسم ایرانی و پیوستن نخستین حلقه های همسو با آن (آغاز موج سازمان یافته تهاجم فرهنگی علیه نظام اسلامی و انقلاب) از سالهای 1360 تا 1368

 

در این مرحله هسته موسس روشنفکری نئولیبرالیست التقاطی با محوریت «عبدالکریم سروش» شکل می گیرد و گسترش می یابد. سروش در حد فاصل سال های 1360 تا 1366 از طریق نشست های محفلی روشنفکرانه و بعضا از طریق سخنرانی و تدریس در مسجد «هدایت» و برخی محافل دیگر، به صورت غیر رسمی و خصوصی و تقریبا پنهانی و تماما غیر رسمی به طرح آراء و تفاسیر روشنفکرانه التقاطی خود می پردازد.

 

اشخاص و جمع هایی که تدریجا و به صورت کم و بیش تحت تاثیر «سروش» قرار می گرفتند و بعضا پیرو و مرید او می گردیدند و یا در حلقه ارادتمندان او قرار می گرفتند، به یک اعتبار به دو دسته کلی تقسیم می شدند. دسته ای از آنها از طریق سروش و آموزه های او با عالم روشنفکری آشنا می شدند و دسته ای دیگر، کسانی بودند که دارای علایق و تعلقات روشنفکری بوده اند و سروش به تعلقات و باورهای روشنفکری آنها جهت و محتوای نئولیبرالی داده و آنها را در مجموعه هسته موسس و حلقه های آنها مکمل روشنفکری نئولیبرالیست التقاطی ایران جذب می کرد.

 

 

هسته موسس و حلقه های تکمیلی روشنفکری نئولیبرالیست ایران که در مقطع مورد بررسی ما حول «عبدالکریم سروش» و آموزه ها و محفل هوادارانش گرد آمده و یا به نحوی با آنها در ارتباط بوده و در جهت پیشبرد غایات نئولیبرالیستی می کوشیدند، ترکیبی از نیروها بودند که در قلمروهای مختلف فرهنگی سیاسی فعالیت می کردند:

 

الف )) گروهی از پیروان نئولیبرالیست سروش در مطبوعات وقت (روزنامه کیهان ، مجله زن روز، نشریه کیهان ورزشی، کیهان فرهنگی و ...) فعال بودند. از این مطبوعاتی ها می توان به اشخاصی چون: «ماشاءالله شمس الواعظین و مصطفی رخ صفت» و برخی دیگر اشاره کرد.

 

ب )) جمعی از پیروان سروش در حلقه های آغازین نئولیبرالیسم ایرانی در وزارت خانه های فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت علوم (آموزش عالی) و وزارت کشور فعال بودند و برخی از آنها مدیران تاثیر گذار سینمایی و مطبوعاتی و فرهنگی وزارت ارشاد «سید محمد خاتمی» بودند.

 

ج )) در مقطع مورد بررسی ما در کابینه «میرحسین موسوی» یک حلقه بوروکراتیک از مدیران شکل گرفت که اگرچه در سال های دهه 1360 شعارهای چپ گرایانه سر می دادند، اما در پروسه یک تحول فکری (و شاید تغییر استراتژی و عوض کردن نقاب) در پیوند با هسته نئولیبرالی عبدالکریم سروش و حلقه های مکمل و مرتبط با آن قرار گرفتند و تدریجا به رجل فرهنگی و سیاسی و اقتصادی نئولیبرالیست تمام عیار بدل گردیدند.

 

حلقه نئولیبرالی سروش همچنین از میان برخی بریده های سازمان منافقین و اشخاص و چهره های همسو و یا مرتبط با «روند جدایی» و گروهک «جنبش مسلمانان مبارز» نیز به جذب نیرو پرداخت و حداقل از نظر فرهنگی همسویی هایی میان امثال «لطف الله میثمی» و «یونس شکرخواه» و «هادی خانیکی» و نظایر این ها با حلقه نئولیبرالی سروش پدید آمد.

 

بیداری اسلامی و جنگ تمدن ها

سیر مطالعای جریان شناسی

 

باید توجه کرد که خود نخست وزیر وقت (میر حسین موسوی) نیز سابقه همراهی و دلدادگی با امثال «حبیب الله پیمان» را داشت و در مقطع مورد بررسی ما، مجموعه شرایط را به گونه ای سامان داد که امکان تحرک و فعالیت برای نئولیبرالیسم ایرانی نوظهور کاملا فراهم آید.

 

هسته موسس و حلقه های مکمل نئولیبرالیسم ایرانی (که در مقطع مورد بررسی ما، اصلی ترین کانون های فعال داخل کشوری آن، نئولیبرالیسم التقاطی به ظاهر دینی بوده و نقاب بر چهره داشتند) در این مقطع در چند محور ذیل به فعالیت می پرداختند:

 

1 ::: در قلمرو مطبوعات، در حد توان و به گونه ای که باطن غیر انقلابی و غیر اسلامی آنها را آشکار نسازد، برای روشنفکران فعال در داخل کشور فضای فعالیت ایجاد می کردند و چهره های به انزوا رفته و در حاشیه نشسته روشنفکر تکنوکرات های شبه مدرنیست را مطرح کردند. (برای مثال می توان به رویکرد روزنامه کیهان سال های 1362 و 1363 تا 1365 نسبت به معرفی رمان ها و برخی آثار روشنفکران نظیر «رضا براهنی» و به ویژه به عملکرد «کیهان فرهنگی» در پوشش به ترجمه و انتشار آثار نئولیبرال ها و چهره سازی از روشنفکران به حاشیه رفته داخل کشور توجه کرد)

 

2 ::: مدیران و بوروکرات های مرتبط و متاثر از حلقه نئولیبرال های ایرانی و یا عضو و پیرو آن در وزارت ارشاد، فضایی را برای ترجمه و انتشار گسترده آثاری فراهم کردند که مستقیم و غیر مستقیم در خدمت اغراض نئولیبرالی بود. از سال 1360 به بعد به تدریج بازار نشر کتاب در کشور در تسخیر آثار «جورج اورول»، «آرتور کوئیستلر»، «مانس اشپربر» (در حوزه ادبیات داستانی) و آثار «هانا آرنت»، «کارل پوپر»، «ریمون آرون» و نظایر آنها در حوزه اندیشه سیاسی و اجتماعی قرار گرفت. اگر چه این آثار داستانی و نیز آثار تئوریک اندیشه سیاسی و اجتماعی هر یک دارای ویژگی ها و مختصات فردی بودند، اما در همه آنها این آثار مبلغ نوعی گریز از هر نوع آرمان گرایی انقلابی بودند. همه این آثار نوعی احساس پشیمانی و سرخوردگی نسبت به انقلاب را ترویج می کردند و می کوشیدند تا به مخاطب این گونه القاء نمایند که گویا همه انقلاب ها به استبداد و سرخوردگی منتهی می شود. همه انقلاب ها فرزندان خود را می بلعند و به آرمان های خود خیانت می کنند و شرایطی بدتر از اوضاع ماقبل انقلاب پدید می آورند.

 

مسئولان وقت وزارت ارشاد همچنین شرایط مهیایی را برای ترجمه و انتشار گسترده آثاری که مروج نوعی عرفان سکولاریستی آرمان گریز و فردانگار است، پدید می آورد. در قلمرو روان شناسی نیز با فضا سازی آنها بازار کتاب پر می شود از آثاری که در عین سکولار اومانیستی بودن، آرمان گرایی را تحت عنوان «تعصب» و «جزم اندیشی» محکوم کرده و رفتارهای قاطع انقلابی را نشأت گرفته از «عقده ها و اختلال شخصیت فرد انقلابی» عنوان می کردند. این گونه است که از سال های 1360 تا 1366 بازار نشر کتاب پر می شود از «هانا آرنت» (ایدئولوگ نئولیبرالیست یهودی ای که رئیس جامعه زنان صهیونیست بود و هر نوع انقلاب و انقلابی گری و آرمان گرایی را تخطئه می کرد. در سال 1359 نیز کتاب «خشونت» از این نویسنده توسط مترجم نئولیبرالیست ایرانی «عزت الله فولادوند» منتشر گردیده بود).

 

«آناتومی ویران سازی انسان»، «دل آدمی و گرایش آن به خیر و شر»، «همانند خدایان خواهید شد»، «جامعه سالم» و بسیاری عناوین دیگراز «اریک فروم» (روان کاو یهودی سوسیال دموکرات آلمانی الاصل آمریکایی که تمایلات پررنگ تلمودی داشت و به عنوان یک سوسیال دموکراتِ راست گرا، انقلاب ستیز بود). «تعلیمات دون خوان»، «سفر به دیگر سو»، «دومین حلقه قدرت» و چند عنوان دیگر از «کارلوس کاستاندا» و «قطره اشکی در اقیانوس» و «جباریت» و «یک زندگی سیاسی» از «مانس اشپریر» و نمونه های بسیار دیگری که به منظور پرهز از اطاله کلام و رعایت ضیق وقت، از ذکر نام و توضیح درباره آنها خودداری می کنیم.

 

3 ::: مدیران سینمایی وقت در بنیاد سینمایی فارابی و معاونت سینمایی وقت ارشاد نیز که به شکلی پنهان کارانه در مسیر اغراض نئولیبرالیستی حرکت می کردند، در این سال ها با میدان دادن به کارگردانانی چون «داریوش مهرجویی» و «عباس کیارستمی» شرایطی را پدید آوردند که محصول آن در آثار سینمایی ای چون: «اجاره نشین ها»، «مشق شب» و «کمال الملک» ظاهر می شود.

 

همین مدیران و سیاستگذاران سینمایی، از جاه طلبی و کم سوادی «محسن مخملباف» استفاده می کنند و تدریجا او را به سمتی سوق می دهند که از تولیدات آرمانی و انقلابی فاصله گرفته و بعد از ساختن فیلم هایی چون «عروسی خوبان» در سال های 1368 و 1369 سر از «نوبت عاشقی» و «شب های زاینده رود» در آورد. همین مدیران و برنامه ریزان سینمایی با ترویج و تبلیغ آثار «پاراجانف» و «تارکوفسکی» به دنبال اشاعه نوعی عرفان سکولارِ بریده از آرمان و جهاد و مبارزه فردانگار بودند و با تخطئه صلابت و قاطعیت انقلابی تحت عنوان «خشونت طلبی» به ترویج مضامین نئولیبرالیستی مدنظرشان در سینما می پرداختند.

 

سیر مطالعاتی سواد رسانه ای

ظهور روشنفکری در ایران

 

در سال 1367 وزارت ارشاد به انتشار ویژه نامه ای به مناسبت دهمین سالگرد انقلاب اسلامی می پردازد که در آن مقاله ای تحت عنوان «انقلاب در جهان به هم پیوسته» منتشر گردید. مضمون اصلی این مقاله تخطئه آرمان گرایی انقلابی و استقلال طلبی از نظام جهانی سلطه است و از نوعی استحاله در مسیر آرمان گریزی و پشیمانی از انقلاب گری و سازش با نظام جهانی سلطه استکباری سخن می گوید که بیان جان مایه و روح حاکم بر مسئولان و سیاستگذارن وقت وزارت ارشاد می باشد. این مضمون را می توان شاه بیت مطالبات نئولیبرال ها به منظور سوق دادن نظام اسلامی در مسیر استحاله دانست.

 

سرباز عقل: نئولیبرالیسم ایرانی و تهاجم فرهنگی: شهریار زرشناس// نئولیبرالیسم ایرانی و جنگ نرم