غرب شناسی | ریشه های شکل گیری غرب جدید | رنسانس و نهضت اصلاح دینی
غرب شناسی | ریشه های شکل گیری غرب جدید | رنسانس و نهضت اصلاح دینی: تحولاتی که در قرن چهاردهم و پانزدهم به نهضت رنسانس منتهی شد با تغییر تلقی متفکران غربی نسبت به خدا، جهان و انسان همراه بود. این سه موضوع بنیادی معرفت بشری در دین نیز به مثابه نوعی خاص از معرفت همواره حضور داشته است. از اینجا رنسانس به اصلاح تفکر دینی و تغییر مفهوم دین انجامید. ویل دورانت پیدایی تمدن جدید را مسبوق به رنسانس و نهضت اصلاح دینی می داند: «دو سرچشمه ای که متقابلا زندگی فکری و اخلاقی امروزی ما را آبیاری کرده اند» اگر مسیحیت قرون وسطا بر اساس مقابله میان لاتین ها و ژرمن ها تکوین یافته، مسیحیت جدید با مناظره ای جدید شکل گرفته است. در این مرحله نیز باز ایتالیا (نماینده فرهنگ لاتینی) و آلمان (نماینده فرهنگ ژرمنی) سهمی اساسی داشته اند. ایتالیا با رجوع به منابع ادبیات، فلسفه و هنر دوران کلاسیک و آلمان با رجعت به آیین و مبادی ایمان مسیحی.
اومانیسم ایتالیا بر اصالت انسان پای می فشرد و به خدا چهره ای انسانی می بخشید. اصلاح دینی آلمان نیز در فهم و بینش بر اصالت وجدان انسان صحه می گذارد که به نحوی اثبات اومانیسم بود، اما از روی آوردن به خرد و عقل نظری پرهیز می کرد، نزاع آراسمومس و لوتر نماینده تعارض این دو جریان بود. بدین سان عصر اصلاح دینی نزاعی نو برای سلطه ایمان یا خرد بود. ایتالیایی هایی که به سخنان پومپوناتتسی گوش می دادند و در زیر حکومت تجملی پاپ های رنسانس به سر می بردند در دل به لوتر، کالون و هنری هشتم می خندیدند که عقاید سنتی قرون وسطایی از جمله «وحی منزل بودن کتاب مقدس، وحدت اقانیم سه گانه، تقدیر ازلی، پیدایش خلقت به امر الهی، گناهکاری ذاتی، تجسم مسیح، زادن مسیح از باکره، کفاره شدن مسیح، داوری اخروی، بهشت و دوزخ» را دو دستی چسبیده بودند. و در جبهه مخالف آن اصولی از مسیحیت قرون وسطایی چون پرستش مریم، پرستش خدای محبت و رحمت، توسل به قدیسان و اجرای مراسمی مزین به انواع هنرها (که مایه صفا و تسلی و زیبایی هنری آن دین شده بود) را به یک سو افکنده بودند.
نهضت اصلاح دینی گرچه منحصرا به عصر اصلاح دینی قرون شانزده و هفده اطلاق می شود، اما رنسانس را می توان آغاز تاریخ جدید اصلاح دین تلقی نمود و پس از عصر اصلاح دینی یعنی در عصر روشنگری نیز اصلاح دین به صورت مداوم استمرار می یابد.
عصر روشنگری (روشنایی) در اروپا با ظهور فرانسیس بیکن آغاز می شود. پایه های این عصر اعتقاد به اصالت عقل و فلسفه و علم این جهانی بود، در حالی که هنر در رنسانس معرفت مسلط محسوب می شد، اما اصلاح دینی چنانکه از نامش پیداست دین را معرفت برتر تلقی می کرد. اصلاح دین آنچه را که رنسانس قادر نبود براندازد، دچار فروپاشی کرد (یعنی با نهضت اصلاح دینی، اقتدار اصول جزمی با مرجعیت قوه ی وجدان شخصی در فهم دین و شریعت نابود شد) این فکر موجب گردید که عقاید سنتی همه فرقه های کهن دچار انحطاط و تزلزل شوند. در این میان سرانجام عقل، تنها مرجع رسیدگی به حقانیت دعاوی فرقه ها شد. به تبع این نظرگاه بود که فرانسیس بیکن اعلام داشت: « علم قدرت است»
مطالب مرتبط:
دوره رنسانس: دولت های مدرن سکولار اومانیست دوره رنسانس در ایتالیا
دوره رنسانس: وضعیت فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شهرهای ایتالیا در دوره رنسانس
تاریخ دوره رنسانس و ظهور غرب مدرن با پروتستانتیسم مسیحی و رفرماسیون مذهبی
دوره رنسانس در غرب و ظهور غرب مدرن و تاثیر اومانیسم و مدرنیسم بر رنسانس
غرب شناسی: غرب مسیحی: رنسانس و اومانیسم
سرباز عقل : سیر تفکر معاصر جلد دوم: محمد مددپور // غرب شناسی | ریشه های شکل گیری غرب جدید | رنسانس و نهضت اصلاح دینی | رنسانس| دوره رنسانس