روابط ایران و امریکا
قطع رابطه سیاسی جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده امریکا 1
20 فروردین 1359
اولین قطع رابطه سیاسی بین ایران و امریکا در سال 1315 در دوران روزولت و رضاخان و در نتیجه بازداشت چند ساعته «عبدالغفار خان جلال اعلا» سفیر ایران به علت تخلف رانندگی در امریکا روی داد. روابط ایران و امریکا بعد از سه سال، به دنبال اعزام نماینده مخصوص از طرف امریکا برای ادای توضیحات و عذرخواهی، از سر گرفته شد.
ایران و امریکا
تاریخچه روابط ایران و امریکا 1
روابط ایران و ایالات متحده از آغاز تاکنون سه دوره مشخص را پشت سر گذاشته که هر یک از این دوره ها، با وجود فراز و نشیب های جزئی، دارای شاخص ها و متغیرهای ثابتی نیز بوده که با ورود به دوره بعدی دگرگون شده است. این سه دوره را می توان تحت سه عنوان طبقه بندی کرد:
سیر تفکر معاصر در ایران
غرب شناسی و غرب زدگی
در دوره جدید، تجدد زدگی با شعار اخذ بدون تصرف تمدن فرنگی در ایران آغاز شد، در این مرحله ایرانیان مانند همه امور، اقتباس را از ظواهر زندگی غربی که آسان یاب تر است آغاز کردند و کمتر متذکر اصل و روح آن شدند. بدین ترتیب عملا تجدد ایرانی به طور عمده با مسئله تقلید از ظواهر زندگی مردم اروپا آغاز شده و در تغییر لباس و اثاث خانه و شیوه گذران صنعتی متوقف مانده و کمتر تاملی در فرهنگ و فلسفه که تبیین کننده مفهوم نو جهان و انسان و خدای جدید بورژوازی بود، رخ داد. و این امر که باید سیر عادی معرفت بشری از ظاهر به باطن، از پدیدار به ماهیت رخ دهد، در امر تجدد عصر ناصری و انقلاب مشروطه و پس از آن حاصل نگردید. چنانکه در گذشته نیز افرادی قشری با پوشیدن لباس اهل علم یا صوفیه بدون آنکه درکی از مقامات علمی و مسالک عرفانی داشته باشند، چنین می کرده اند.
غرب شناسی
بررسی ادوار ماهیت غرب و سیر تاریخ فرهنگی تمدن 3
مراحل مختلف غرب شناسی-اولین مرحله «ماهیت»
به موازات آن هر چه شما به سمت پیکره ی غرب کره ی زمین حرکت کنید با بعد عقل گرای بشر مواجه می شوید بشر در 3000 سال گذشته در این منطقه کاما تعلق می کرده از اولین انسان هایی که آن جا نوشتن را آغاز کردند همه چیز را بر معادلات عقلی خودشان آورده اند لذا در پیکره ی غرب همه چیز عینی و ملموس قابل لمس و درک و فهم است.
در نتیجه میراث بشری شامل سه بخش است در خاورمیانه و آن چه که از کلام وحی به زمین نازل شده است آن چه که از شرق و روح گرایی بوده و آن چه که در غرب زمین اتفاق افتاده و تعقل کرده و به صورت عینی تولید کرده است. لذا هر گاه ما صحبت از غرب شناسی می کنیم بخش عقلانی را تبیین می کنیم . پس اولین شکل غرب شناسی شکل ماهیتی غرب است . چیستی غرب در تفکرش نهفته است.
سیر تفکر معاصر
غرب شناسی و غرب زدگی
فلسفه غرب و فلسفه اسلامی
ارسطویی که ما در فلسفه اسلامی می شناسیم، در حقیقت باید او را ارسطویی اسلامی خواند. او حکیمی است متأله در حد و طور پیامبری. و آن ارسطویی که یونانی بوده، فیلسوفی بوده است از فلاسفه، و البته موسس و معلم بزرگ فلسفه یونانی. بدین گونه دعوی جماعتی از شرق شناسان و اتباع آنان که فلسفه در جهان اسلامی را همان فلسفه یونانی به زبان اسلامی (عربی) می دانسته اند، سخنی است از سر گزاف و به دور از تحقیق عمیق.
فلسفه اسلامی به هر حال موجودیتی خاص پیدا کرد و در جهان اسلامی به نحوی در کنار وحی موثر افتاد و در کلام که به عقاید می پرداخت و نیز علوم طبیعی و ریاضی و صنایع و فنون به کار آمد. به عقیده راقم این سطور ماده فلسفه یونانی در عالم اسلامی از روح و حیاتی متاثر شد، از اینجا به نوبت در جهان اسلامی تاثیر گذار گردید. خلاصه آنچه که به تمدن اسلامی انتقال یافت یونانی باقی نماند بلکه در ذات اسلامی گردید.
غرب شناسی عمومی
بررسی ادوار ماهیت غرب و سیر تاریخی فرهنگی تمدن 1
شاید این سوال به وجود آید که چرا نیاز داریم غرب را بشناسیم؟
امروز تمدن ارشد، تمدن غرب است. در واقع اگر بپذیریم که تمدن مقوله ای سیال است در هر یک از ادوار تاریخ بشر در بخشی از این کره ی خاکی تمدن های برتری بوده است. اوج تمدن یک زمان در شرق و مصر،آشور، ایران و در چین بوده است و زمانی هم در خاک اروپای امروز است. اگر به این شکل سیالیت را بپذیریم که یک زمان در یک منطقه ای تمدن در اوج خودش بوده الان دورانی است که اوج تمدن بشری در غرب هست هرچند بیشتر در کارکردهای مادی. لذا لازم است که ما غرب را از زوایای مختلف بشناسیم، به این دلیل که به علم و دانش آن و مکانیزم و رشد و ترقی اش و به ابعاد مختلف توسعه غرب نیاز داریم.
سیر تفکر معاصر
غرب زدگی
تجدد دینی: پایان کار تجدد سید جمال الدین اسدآبادی5
در میان روحانیون تنها سید محمد طباطبایی شاگرد میرزا ابوالحسن جلوه و احتمالا شیخ هادی نجم آبادی منتقد نظام رسمی ناصرالدین شاه به ماهیت سیاسی مشروطه آگاه بوده اند و از این رو بارها گفته بودند که مشروطه نفوذ روحانیت را خواهد کاست، اما دیگران که به نحوی از سید جمال الدین متاثر گردیده بودند، تصوری صحیح از دموکراسی و مشروطه نداشتند و بیشتر مبارزه با استبدادی که ثروت های ایران را به ممالک خارجی می سپرد و پیشرفتی در کشور ایجاد نمی کرد مد نظر داشتند، رفاه حال مسلمین از محرکات فعالیت های سیاسی اینان بود. این علما می دانستند که هیچ گاه حکومت عدل ایجاد نمی توان کرد از این لحاظ می گفتند:
«اکنون که صاحب شریعت (امام زمان) ناپیداست و اجرای شریعت نمی شود و خواه نا خواه «حکام جور» چیره گردیده اند باری بهتر است برای جلوگیری از خودکامگی و ستمگری ایشان قانونی در این میان باشد»
سیر تفکر معاصر
غرب زدگی
تجدد دینی: پایان کار تجدّد سید جمال الدین اسدآبادی
قسمت چهارم
سیدجمال الدین اسدآبادی نتوانسته بود به ماهیت علم جدید پی ببرد، هرچند که شأنی از باطن و روح علوم غربی را دریافته بود، اما در تعلق به تجدد و ترقی توقف یافته بود، علی الخصوص که سعی می کرد به جمع میان اسلام و علم جدید موفق گردد. در حقیقت از هر دو دور می شد.
مواجه شرق با نیهیلیسم غرب| ژاپن، چین، هند و ایران چهار تمدن کهن و بزرگ آسیایی اسیر حوالت تاریخی نیست انگاری (نیهیلیسم) غرب شده اند. در این میان ژاپن با پشت سر نهادن تفکر معنوی و سنتی خود و تقلیل آن به تفکر حسابگرانه و سودگرانه مدرن توانسته است در تاریخ جدید، رقیب کشورهای صنعتی برتر جهان گردد.
چین و هند در پس ژاپن در نیل به دموکراسی و تکنولوژی که دو ساحت بیرونی نیست انگاری (نیهیلیسم) و غرب زدگی اند، با برهوت صنعتی غرب کورس رقابت بسته اند.
میرزا ملکم خان را بیشتر بشناسید
میرزا ملکم خان های زمان ما چه کسانی هستند؟
میرزا ملکم خان ناظم الدوله، یکی از رجال دولتی و حکومتی عصر قاجاری بود که به شعار «اخذ تمدن غربی بدون دخالت عقل ایرانی» اعتقاد زیادی داشت. او در رساله «دفتر قانون» می نویسد:
«بفرمایید این درس تنظیم را در کجا خوانده اید؟ می دانم باز خواهید خندید و خواهید فرمود درس تنظیم چه چیز است؟ نظم ایران عقل می خواهد و ما عقل داریم. من این همه فریادی که می زنم به واسطه همین خبط شماست؛
ایران را به عقل نمی توان نظم داد. عقل شما در صورتی که بیشتر از عقل افلاطون باشد، باز بدون حکم فرنگی (خارجی) ممکن نیست بفهمد که اداره شهری یعنی چه. خلاصه، الان چیزی که اعظم موانع ترقی ایران شده این است که وزرای ما عقل خود را بر علوم فرنگستان ترجیح می دهد.»
میرزا ملکم خان ادامه می دهد:
«ملل فرنگ (کشورهای خارجی) سه هزار سال معطل شدند تا اختراع عکس بروز کرد. حال وزرای ما می توانند این اختراع را در بیست و چهار ساعت اخد نمایند اما به یک شرط که عقل خود را داخل اجرای این عمل نکنند و هر طور که معلم فرنگ می گوید همانطور رفتار نمایند.»
ملکم خان نمونه دیگری را مثال می زند:
«همچنین ملل فرنگ، به جهت اختراع نظام دولت سه هزار سال زحمت کشیده اند. حال وزرای ما می توانند نظام ایشان را در یک ماه اخذ بکنند. اما به شرط اینکه عقل خود را از اختراعات تازه معاف بدارند»
اسرافیل: با مطالعه مطالبی که از میرزا ملکم خان به جا مانده است به راحتی می توان به عمق و ریشه تفکر ایشان پی برد. به نظر شما در وضعیت کنونی ایران، هنوز هم امثال ملکم خان در بدنه دولت و حکومت وجود دارند؟ ملکم خان های زمان ما چه کسانی هستند؟ اینها چه می خواهند؟
