غرب شناسی عمومی: بررسی ادوار ماهیت غرب و سیر تاریخی فرهنگی تمدن 1
غرب شناسی عمومی
بررسی ادوار ماهیت غرب و سیر تاریخی فرهنگی تمدن 1
به عنوان یک انسان شرقی وقتی از ما پرسیده شود که شما شرق را چه طور می بینید و چه طور تبیین می کنید؟ زاویه ی دیدتان به شرق چیست؟ آیا منظورتان از شرق محل طلوع آفتاب است؟ شرق جغرافیایی مدنظرتان است؟ آیا نظرتان از شرق دینی است؟ منظورتان از شرق محل و خاستگاه حکمت و فلسفه ی مشخص بودا است یا که نه زاویه ی دید شما در این مساله به طور مشخص سلسله ادوار حکومتی امپراطوری ها و تمدن ها است و ... .
در دویست سال گذشته غربی ها بیش از ما رویکرد شرق شناسی داشته اند، بیشتر نیاز داشتند ما را بشناسند و از موقعیت ها و پیشرفت های گذشته ی تمدن های شرقی برای رشد و ترقی امروز تمدن خودشان بهره ببرند. برخورد ما با غرب تا به حال منطقی نبوده است به طور مشخص در طول 500 سال گذشته به خصوص در اوج قرون وسطی ارتباط و تعامل مناسبی با کشورهای غربی داشتیم و استفاده ی خیلی خوبی از منابع و متون آنها میکردیم هر چند جنگ های گسترده ای تحت عنوان جنگ های صلیبی هم با آنها داشتیم .آن چه که در مقابل آرینتال و آرینتالیز یعنی شرق و شرقی شدن وجود دارد، غرب شناسی است.
زاویه ی دید ما در پنجاه سال گذشته تا انقاب اسامی و به تعبیر مرحوم «جلال آل احمد» غرب زده بودیم، از انقاب به این سو ابتدا ما دوران بسیار پر شدت غرب ستیزی را در دستور کار داشتیم،در یک مقطع به خصوصی قبل از جنگ تحمیلی ما آرام آرام غرب گریز شدیم و وارد مرحله ای شدیم که امروز مرحله ی غرب ستایی از یک سو و در بخش عقلانی و بخش فارغ از شور و احساس مسائل عاطفی جامعه،بحث غرب شناسی را داریم. در واقع دورانی را آرام آرام آغازمی کنیم که بعضی ها به صورت احساسی غرب ستا هستند و در مقابل این جریان به خصوص در بین قشر فرهیخته ی دانشگاهی و طلابمان عموما مرحله ی غرب شناسی است.
غرب شناسی در کشور ما جوان است. دو پژوهشگاه به طور عمده گروه غرب شناسی تشکیل دادند که یکی از آنها پژوهشگاه اندیشه ی اسلامی است که کانون اندیشه ی جوان هم وابسته به آن جا است و دیگری پژوهشگاه علوم انسانی که آن جا هم یک گروه غرب شناسی دارد.در دانشگاه ها مساله غرب شناسی جوان است و رشته های آزموشی در سطح کارشناسی ارشد و دکترا در کشور مراحل نوزادی خود را می گذراند.
شاید این سوال به وجود آید که چرا نیاز داریم غرب را بشناسیم؟ امروز تمدن ارشد، تمدن غرب است. در واقع اگر بپذیریم که تمدن مقوله ای سیال است در هر یک از ادوار تاریخ بشر در بخشی از این کره ی خاکی تمدن های برتری بوده است. اوج تمدن یک زمان در شرق و مصر،آشور، ایران و در چین بوده است و زمانی هم در خاک اروپای امروز است. اگر به این شکل سیالیت را بپذیریم که یک زمان در یک منطقه ای تمدن در اوج خودش بوده الان دورانی است که اوج تمدن بشری در غرب هست هرچند بیشتر در کارکردهای مادی. لذا لازم است که ما غرب را از زوایای مختلف بشناسیم، به این دلیل که به علم و دانش آن و مکانیزم و رشد و ترقی اش و به ابعاد مختلف توسعه غرب نیاز داریم.
اسرافیل: متن سخنرانی دکتر حسن عباسی در موضوع «غرب شناسی»