غرب شناسی :غرب: اکنون و آینده (قسمت اول)
غرب شناسی
غرب: اکنون و آینده
(قسمت اول)
امروز وضع غرب تغییر کرده است؛ یعنی دیگر در تفکر غربی چیزی که قدرت غرب و تجدد را به پیش براند وجود ندارد. اتحاد جماهیر شوروی که زمین، جمعیت، معدن و نعمت های طبیعی و مادی و قدرت سیاسی و نظامی داشت منقرض شده؛ غرب سیاسی هم مثل شوروی نیروی دوام و بقا را از دست داده است. غرب دیگر امیدی به آینده ندارد و متفکرانش کار فلسفه را تمام شده می بینند و از پایان دوران تجدد سخن می گویند.
آنها وضع حاضر را وضع برزخ (پست مدرن) خوانده اند؛ یعنی دورانی که در مبانی تجدد تزتزل راه یافته و هنوز عهد دیگری آغاز نشده است. البته هنوز کسانی هستند که از آنچه پیش آمده است و پیش می آید خبر ندارند و گمان می کنند که آنچه در تفکر معاصر و در همه چیز عالم کنونی روی داده است امری اتفاقی است و به سلیقه اشخاص بستگی دارد و می توان با قیل و قال و جنجال و تبلیغات، دوام تاریخ غربی و قهر و سلطه آن را تضمین کرد.
اینها مدافعان وضعی هستند که ارکان آن به لرزه افتاده است و از هر چه که این تزلزل را موجب شده است و بشود نفرت دارند، خواه نهضت ملی باشد یا دینی و یا تفکر معنوی. ولی چون نمی خواهند این تزلزل را بپذیرند به اساس و ارکان نگاه نمی کنند و دیگران را هم از این کار باز می دارند. اکنون تصور کنید که یک نهضت دینی و معنوی پدید آید و در آن کسانی پیدا شوند و بگویند به آنهایی که می گویند قدرت غرب پایان یافته است گوش ندهید! اینها فاشیست و مرتجع اند و به کسانی رو کنید که آروزی دوام و قهر و غلبه غرب را دارند.
گویی اینها خوش ندارند که از نحوه فکر و عمل و نظام زندگی که در رنسانس پدید آمد و در قرن هیجدهم و نوزدهم قوام یافت و در قرن بیستم ارکانش به لرزه درآمد و به طور کلی می توان آن را دوران تجدد و تاریخ جدید غربی خواند، به عنوان مظاهر تاریخ غرب یاد کنند، بلکه از علم و آزادی مستقل از تاریخ دم می زنند و این دو را اموری انتزاعی می انگارند که ریشه در تاریخ ندارد؛ گویی علم و آزادی گل بستان خودشان است و دائم شاداب می ماند یا آنها می توانند شادابی اش را دوام بخشند. و اگر گفته شود این آزادی ملک شما نیست و شما نمی توانید آینده را هر طور که آرزو دارید بدون مجاهدت بسازید، فریاد بر می آورند که اینها با آزادی بشر و قدرت او مخالف اند و علم را انکار می کنند.
منبع: رضا داوری اردکانی: فلسفه در دام ایدئولوژی، شرکت چاپ و نشر بین الملل
(کپی برداری از «اسرافیل» فقط با ذکر منبع مجاز است)