غرب شناسی: مسیحیت یهودی (اصولگرایی مسیحی و جنبش اصلاح مذهبی) (قسمت دوم)
غرب شناسی
مسیحیت یهودی (اصولگرایی مسیحی و جنبش اصلاح مذهبی) (قسمت دوم)
.
غرب- مسیحیت یهودی- مسیحیت اصولگرا- غرب شناسی- اسرائیل- آمریکا
پروتستانتیسم- جنبش اصلاح مذهبی و رنسانس- کتاب مقدس- ملت برگزیده
.
هنگامی که پیروان مذهب پروتستان پذیرفتند «کتاب» یا عهد قدیم، گفتار به دور از هر گونه عیب و کم و کاستی و سخن خداست و این اصل از بُعد معنوی و اخلاقی در جان و دل آنها رسوخ نمود، این کتاب به اولین و بالاترین منبع فهم آیین مسیحیت و منبع زنده ی اعتقادی و رفتاری ایمان آورندگان آن یا منبع تعالیم و آموزه های اخلاقی و هدایت روحی و اجتماعی و سرانجام سیاسی تبدیل شد.
.
به مرور زمان این اعتقاد بیش از پیش در جان و روح اروپایی ها ریشه دواند و به یکی از مهمترین عناصر تشکیل دهنده ی اندیشه اروپایی و پس از آن اندیشه آمریکایی تبدیل شد.
.
به دلیل تکرار بیش از حد متون این کتاب در نمازها و داستان های آن در گردهم آیی ها و مدارس روز یکشنبه، شخصیت های عهد قدیم و برخی از داستان های مذکور در آن، برای تمام افراد جوامع اروپایی معروف و شناخته شده بودند و حکایات و روایات تاریخی و داستان های متولوژیک آن، قداست خاصّی یافتند و به کتاب مقدس شکوه فراوانی بخشیدند و منبع اساسی و مرجع اصلی اطلاعات تاریخی گردیدند.
.
به طور خلاصه، کتاب عهد قدیم، اثر به سزایی در میان ملل پروتستان از خود بر جای گذاشت و این باعث شد در آینده، کلیسای پروتستان با این نوع تاثیر پذیری از سایر کلیساها متمایز شود. به همین جهت برخی از اندیشمندان جنبش اصلاح مذهبی عنوان کردند که این جنبش، جنبشی عبرانی یا یهودی است و هدف آن یهودی کردن تمام جهان است.
.
مسیحیان پروتستان حاکمیت کتاب مقدس را به عنوان بالاترین مرجع حاکم بر ایمان و رفتار خویش توأمان پذیرفتند و به جای لغزش ناپذیر بودن کلیسا که در شخص پاپ رم نمود پیدا می کرد، لغرش ناپذیر بودن کتاب مقدس را پذیرفتند و این باعث شد در همان زمان کتاب مقدس به چندین زبان برای عامه ی مردم ترجمه و چاپ شود. با ترجمه کتاب به زبان های مختلف، بخش بسیار وسیعی از پروتستان ها به فلسطین، به عنوان اینکه سرزمینی یهودی است، می اندیشیدند، و تاریخ قبل از میلاد فلسطین به داستان هایی افزوده شد که از وجود عبرانی ها در آن سرزمین سخن می گفت.
.
از آنجا که کتاب (عهد عتیق) در میان مردم بیشتر از هر کتابی دیگر رایج شده بود، تاثیر آشکاری بر ادبیات و هنر اروپایی عصر رنسانس گذاشت؛ به گونه ای که نقاشان منظره ها یا تابلوهایی نقاشی می کردند که بر گرفته از کتاب مقدس بود یا ادیبان در داستان های خویش و نمایش نامه نویسان در بسیاری از نمایش نامه های خود، از کتاب مقدس استفاده می کردند و داستان ها و حوادث تورات مهمترین عامل تشکیل دهنده ی فرهنگ اروپایی شد به عبارت دیگر داستان ها و مفاهیم کتاب مقدس به صورت آشکاری بر فرهنگ آن کشورها سایه افکند و «زبان عبری» اهمیت فراوان یافت؛ چرا که این زبان، زبان مقدسی بود و خداوند به وسیله آن با حضرت آدم و نوح و ابراهیم سخن گفته بود. همچنین زبانی بود که خداوند در وحی با آن زبان با موسی سخن گفت و فرایض و شریعت نازل کرد. بنابراین زبان عبری برای خویش جایگاهی در کنار سایر زبان های اروپایی پیدا کرد و آگاهی و شناخت زبان عبری در عصر رنسانس به بخشی از فرهنگ عامه اروپایی ها تبدیل شد و هر کس می خواست تحصیلات بالای مذهبی را طی کند، باید با زبان عبری آشنا می شد. بدین ترتیب زبان عبری نقش مهمی در لاهوت پروتستانی یافت و قبل از پایان قرن شانزده حروف عبری وارد دنیای چاپ و نشر شد و مردم- روحانیان- بر آن شدند تا متون عهد قدیم را به زبان عبری بخوانند و زبان عبری «افزون بر مسئله ی مذهبی، به مسئله فرهنگی و گسترده تبدیل شد و مردم به خواندن کتاب مقدس به زبان اصلی اش روی آوردند».
.
کلیسای سنتی کاتولیک در تفسیر و تشریح و ارزیابی های خود از عهد قدیم به تفسیر ها و تشریحات مجازی ای روی می آورد که آن را کلیسای رم کاتولیک بنیان نهاده بود. از جمله این تفسیر ها این بود که یهودیان، به دلیل گناهان بسیاری که مرتکب شده بودند به خشم خداوند دچار شدند و پس از اسارت به بابل تبعید گردیدند و هنگامی که یسوع ناصری را انکار کردند و منکر شدند که او مسیح موعود است، برای دومین بار به اسارت برده شدند و پس از آن، موجودیت آنها که به «موجودیت قومی یهود» معروف است، از بین رفت و آنچه که «امت یهود» نامیده می شد، تا ابد از صفحه روزگار محو شد، با این حال بازماندگان یهودیان می توانند با پذیرفتن مسیحیت به نجات روحی برسند که با انکار مسیح ناصری آن را از دست داده بودند.
.
هنگامی که پروتستانتیسم در اذهان اروپایی ها ریشه دواند و در میان ملل این قاره شناختی نسبت به تاریخ فلسطین حاصل شد (شاختی که اساس آن مطلبی بود که در تورات آمده بود) به این عنوان که فلسطین سرزمین مقدسی است و قهرمانان کتاب مقدس در آن سکونت داشتند و این مطلب در نمازها و آداب و رسوم پروتستانی ها پیوسته آشکار بود و در اذهان عامه مردم عامه ی پروتستانی حضوری دائمی داشت و پس از آنکه حکایات کتاب، عهد عتیق، و حوادثی که برای قهرمانش به وجود آمد، سخن روزمره تمام جوامع و مناطق شد، آمیزش سرزمین تورات با اهل تورات صورت گرفت و فلسطین، در اذهان غربی ها، به سرزمین یهود یا وطنی تبدیل شد که خداوند در وعده مشهورش آن را به پدران اولیه ی بنی اسرائیل داده بود و این اعتقاد در آنها به وجود آمد که بازگشت یا بازگردادن یهودیان پراکنده شده در سراسر جهان به سرزمین کهن شان امری لازم و ضروری است.
.
پیامد توجه به متون تورات به طور کلی توجه به یهودیان بود که از حیث اهمیت و ارزش از دید ملل اروپایی قبل از جنبش اصلاح مذهبی در پست ترین و پایین ترین مرتبه قرار داشتند. اما پس از انتشار دعوت جدید، دید این ملل تغییری ریشه ای یافت. توجه همگان به گذشته یهود و احیای آن گذشته در آینده ای درخشان و تابناک جلب شد. در این میان پیشگویی های مربوط به آینده اسرائیل اهمیت بسیار یافتند و جایگاه ویژه ای در میان طبقات مختلف اجتماعی پیدا کردند و اعتقاد به مسیح موعود، هر چند از دیدگاه مسیحی آن بر سراسر جامعه حاکم گردید. آنها اعتقاد داشتند لازمه این ظهور، بازگشت یهود به سرزمین های مقدس و برپایی پادشاهی هزارساله اوست. بر این اساس، آزاد سازی یهود و دادن حق شهروندی به آنها مهمترین موضوع در مسئله ی یهودیان قرن شانزدهم به شمار نمی آمد، بلکه برخی پا از این هم فراتر نهادند و بر حسب پیشگویی های متون مقدس جایگاه ویژه ای به یهود در عملیات نجات دادند.
.
پیامد عشق و علاقه ی ملل پروتستانی به کتاب مقدس و گسترش زبان عبری و تحقیقات و پژوهش ها در مورد یهودیت در دانشگاه ها و مراکز فرهنگی و تحقیقاتی اروپا، پر شدن افکار و اندیشه های این ملل از مفاهیم یهودی زده ی مسیحی بود که مهمترین آنها عبارت بودند از:
.
- مسیحیت مسیحیت تکمیل نمی شود، مگر با ایمان به آنچه از عهد عتیق آمده است؛
- تاکید بر اینکه یهودیان یک امت و امتی برتر از سایر ملل هستند و تاکید بر، بر انگیخته شدن این امت در وطن قدیمشان (فلسطین)
- به شمار آوردن یهودیان به عنوان ملت برگزیده که بر آنها مقدر شده است به سرزمین مقدس بازگردند؛
- تاکید بر اینکه سخن خدا، آن گونه که در کتاب مقدس آمده، از هر عیب و نقص و لغزشی مصون بوده و تحریفی در آن صورت نگرفته است؛
- آشکار بودن قدرت ایمان به پیشگویی های تورات که از بازگشت مسیح به زمین سخن می گوید، تا در آن پادشاهی هزارساله خداوند را بر پا دارد؛
- دعوت برای بازگشت به کتاب مقدس به عنوان اینکه سخن خداست.
.
هنگامی که مسیحیان اروپایی به متون عهد عتیق باز می گشتند و تمام توجه آنها به پیشگویی هایی جلب می شد که بشارت دهنده بازگشت یهودیان به قدس بود، احساس مذهبی عمیقی سراسر وجودشان را فرا می گرفت که باعث شده بود تا خود را ملزم به تحقق این پیشگویی ها ببینند.
.
«هربرت ساموئل»وزیر یهودی الاصل بریتانیا، در یادداشت خویش به نخست وزیر انگلستان در مارس 1915 از احساس در حال گسترش و عمیق و ریشه داری سخن می گوید که تمام پروتستان ها را فراگرفته است، ایده بازگرداندن ملت عبری به سرزمینی که به عنوان میراث به آنها داده شده و توجه بسیاری را برای تحقق پیشگویی های عهد عتیق به خود جلب کرده است.
.
هنگامی که تورات یهود، عهد عتیق، بخشی از نماز و آداب و رسوم عبادی کلیساهای جدید شد و سپس در زندگی فرهنگی عامه گسترش و انتشار یافت، اصولگرایی مسیحی در اذهان اروپاییان قرن شانزده جای خود را باز کرد.
.
از نیمه قرن هفدهم پروتستان ها شروع به نگارش مقالاتی نمودند که خواستار مهاجرت یهودیان اروپایی به فلسطین بود، از جمله این افراد می توان به «اولیور کرامول» که یک متعصب دینی و رئیس حکومت انگلستان مشترک المنافع پیوریتانی بود اشاره کرد، که از اصولگرایان افراطی بریتانیا بود (1658- 1649). وی اعلام کرد وجود یهودیان و حضور آنها در فلسطین سرآغاز دومین ظهور مسیح خواهد بود. همچنین می توان از «پل ولگن هاور» (1677- 1593) پروتستانی آلمانی الاصل، نام برد که در کتاب خویش عنوان کرد یهودیان هنگام دومین ظهور مسیح به او اعتقاد خواهند داشت و خواهند پذیرفت که او مسیح آنها ست. وی اعتقاد داشت دلیل این مدعا، بازگشت مداوم یهودیان به سرزمین اصلی خویش است که خداوند آن را به آنها بخشیده است.
.
به طور خلاصه، جنبش اصلاح مذهبی، پروتستانی، فرصت بی همتایی به یهودیان داد؛ چرا که گرایش ها و امیال ملی گرایانه را در جان و روح آنها بیدار کرد و مفاهیم ایدئولوژیک بسیار مهمی را در اذهانشان جای داد: برانگیختن ملت یهود در خیزشی ملی و فراگیر و بازگشت گروهی به فلسطین.
.
غیر از آن، افکار و طرح هایی که با ظهور جنبش اصلاح مذهبی در اذهان اروپایی ها ریشه دوانده و به بخشی اساسی از فرهنگ اروپایی تبدیل شده بود، زمینه مناسب رشد و شکوفایی اصولگرایی مسیحی را فراهم کرد و بعد ها به عنوان اصول و مبادی جنبش صهیونسم مطرح شد، مهمترین این اصول عبار بودند از:
.
- یهودیان امت بوده اند و می توانند دوباره چنین باشند؛
- یهودیت آیین و مذهبی قومی برای ملت یهود است؛
- فلسطین سرزمین تاریخی اسرائیل و وطن تمام یهودیان است؛
- یهودیان در خارج فلسطین غریب و بیگانه هستند و تبعید شده از وطن قومی و ملی شان به شمار می آیند.
از آغاز قرن شانزدهم این مفاهیم در اذهان اروپاییان مانند برنامه ای تبلیغاتی، ملکه شد و در قرن های بعد به طرح هایی در ایدئولوژی های عمومی تبدیل گشت، مهمترین این طرح ها عبارت بودند از:
- تلاش جهت بازگرداندن یهودیان به سرزمین فلسطین، در راستای تحقق پیشگویی های تورات و تاکید بر وعده ای که خداوند، خود آن را با ابراهیم منعقد کرد:
«به نسل تو این سرزمین را خواهم داد، از رود مصر تا رود بزرگ، رود فرات» (سفر تکوین 18:15)
- تاکید بر «حق تاریخی» یهودیان در فلسطین با استناد به تاسیس دولت عبرانی در گذشته در این سرزمین و سپس بیرون رانده شدن از آن و اینکه امروز یهودیان حق دارند، سرزمین خویش را از مهاجمان عرب باز پس گیرند؛
- بشارت به بازگشت مسیح به اورشلیم، لازم است قبل از بازگشت مسیح، یهودیان به عنوان یک امت به سرزمین مقدس خویش بازگردند.
.
این طرح ها در قرن نوزدهم، عصر امپریالیسم و تقسیم جهان و جست و جوی بازارها و منابع مواد خام، به استراتژی سیاسی اروپای غربی و آمریکا تبدیل شد.
.
منبع: کنعان، جورجی. میراث اسطوره ها: اصولگرایی مسیحی در نیمکره غربی. نشر هلال، چاپ اول، 1386، ص 60
.
کلمات کلیدی:اسرافیل، مسیحیت یهودی و اصولگرایی مسیحی، جنبش اصلاح مذهبی و رنسانس، پروتستانتیسم، عهد قدیم و عهد جدید، یهودیت و مسیحیت، اروپا، آمریکا، انگلستان، اسرائیل، کتاب مقدس، مسیحیت پروتستان و کلیسا، فلسطین، سرزمین موعود، مسیح موعود، تورات و انجیل، بنی اسرائیل، ملت برگزیده، غرب شناسی، دشمن شناسی
.
(کپی برداری از «اسرافیل» فقط با ذکر منبع مجاز است)
دنبال شدید