علم و تکنولوژی و توسعه: تکنیک و تاریخ 1

علم و تکنولوژی و توسعه

تکنیک و تاریخ 1

 

از آنجا که درباره تکنیک و تکنولوژی بسیار سخن گفته می شود و برخورداری از وسایل و امکان های تکنولوژی به یک ضرورت و نیاز تاریخی مبدل شده است، بحث درباره ذات و ماهیت تکنیک و تکنولوژی بسیار دشوار است. اکنون درباره تکنولوژی دو نوع سخن طالب و خریدار دارد: یکی اطلاعات تکنیکی و تکنولوژیک است و دیگر سخنی که متضمن ستایش از تکنولوژی و نشان دهنده راه های بهره مندی از آن باشد.

 

مسلما برای همه جهان و مخصوصا برای کشورهای در حال توسعه این هر دو نوع سخن لازم و مغتنم است. در شرایط کنونی هیچ کس نمی تواند پشت کردن به علم تکنولوژیک را سفارش کند. عیب سخن کسانی که علم و تکنیک جدید را آورده شیطان و شیطانی می دانند این است که می پندارند علم و تکنیک هوس و تفنن است و می توان از آن روی گرداند و عیب بزرگتر اینکه روگرداندن از تکنیک را برای بازگشت به گذشته سفارش می کنند. تغییر تمدن ها به میل و هوس اشخاص نیست و تمدن جدید، هرچه باشد، قائم و متکی به احساسات و رد و قبول اشخاص نیست و این تمدن از علم و تکنولوژی جدید نمی تواند منفک باشد. ما هم هنوز طرح تمدنی را که در آن قدرت تکنولوژی غالب نباشد نمی شناسیم.

 

تکنیک و تمدن جدید از کجا آمده است؟ اشپنگلر وقتی از «تمدن فاوستی» سخن می گفت شاید به این روایت می اندیشید که فاوست با مفیستوفلس (شیطان) معامله کرده و از معرفت و پرهیز و روح پرستش گذشته است تا قدرت تصرف در موجودات را به دست آورد. اما هرچند که از این تلقی اشپنگلر می توان استنباط کرد که او تکنولوژی را شیطانی می دانسته است، اولا مرادش از تکنیک و تکنولوژی اشیاء و ابزار تکنیک بوده و ثانیا پایان کار تکنیک را پایان دوران متجدد و تمدن اروپایی جدید می دانسته است.

 

اسرافیل :: درباره علم: رضا داوری اردکانی- نشر هرمس