غرب شناسی: تقسیم بندی چهارگانه ویکو از سیر تاریخ فرهنگی تمدن ها

غرب شناسی

بررسی ادوار ماهیت غرب و سیر تاریخ فرهنگی تمدن 5

سیر تاریخ فرهنگی تمدن ها- تقسیم بندی چهارگانه ویکو

 

تاریخ فرهنگی تمدن ها و شناخت جغرافیایی

 

بیان تاریخ زوایای مختلفی دارد یک بار بر پایه ی جغرافیا که تاریخ جغرافیایی می شود و یک بار بر پایه ی دین است که می شود تاریخ دینی یعنی استمرار ادیان را به صورت متوالی در نظر گرفتن یک بار مبتنی بر حرکت تمدن ها و سیر تحول دولت ها و امپراطوری ها است که تاریخ سیاسی می شود. یکی از مهمترین ابعاد نگاه تاریخی هم فرهنگی است، یعنی پایه ی حرکت تاریخی پایه ی تلقی های فرهنگی هر ملت و قومی است، به طور مشخص ما در بحث غرب شناسی یکی از زوایای کلیدی که به آن بپردازیم تا هویت غرب امروز شفاف شود زاویه ی غرب فرهنگی است.

 

سیر تاریخ فرهنگی تمدن ها-تقسیم بندی چهارگانه ویکو

 

هر گاه فرهنگ در یک قوم و ملتی به اوج برسد تمدن آن ملت شکوفا می شود لذا یکی از مهم ترین زوایا غرب شناسی، مباحث فرهنگی است. نگاه به تاریخ فرهنگی در دنیا دارای تنوعاتی است. یکی از چهره های شاخص فرهنگی غرب شخصیت ایتالیایی به نام آقای » ویکو «است. وی معتقد است که تاریخ فرهنگی سه بخش مجزا را در بر می گیرد. بخش اول به طور مشخص دوران توحش هر قومی است. در دوران توحش اندیشه وجود ندارد هر چه که شما می بینید تنها احساسات است. مرحله ی توحش و بربریت برا ی همه ی اقوام موضوعیت داشته است، مرحله ی دوم تاریخ فرهنگی هر قومی دوران جاهلیت است. که این دوران را به طور مشخص دوران اسطوره ها  می نامند: عصر پهلوانان. و مرحله ی سوم عصر تمدن هر قوم است. که در این مرحله  علوم و فنون،تکنیک،قوانین حقوق و سیاست موضوعیت پیدا می کند که دارای کارکردهای مختلفی است.

 

این سه مرحله برای تبیین تاریخ فرهنگی هر قومی استفاده می شود و لازم به ذکر است که خود غرب هم از این قاعده مستثنا نیست. این یکی از پذیرفته شده ترین برآوردها در بررسی سیر تاریخ فرهنگی است.البته یک مرحله هم به سه مرحله پیشین اضافه می کنند و آن مرحله انحطاط است  و مدلی که  ایشان برای این مرحله تبیین می کنند،امپراتوری روم است.از نظر وی امپراتوری روم به حدی از کمال در علوم و فنون رسیده بود و بر همین اساس زمینه های سستی در این امپراتوری را بیان می کند. به اعتقاد ویکو هر گاه رشد فرهنگ در این حد صورت گیرد اقوام سست می شوند و چادر نشینان می آیند و به آن تمدن حمله می کنند و انهدام تمدنی صورت می گیرد و این مرحله انحطاط تمدنی است. هر چند ما به این دیدگاه نقد داریم. مبتنی بر دیدگاه آقای ویکو ما سه حوزه را در تاریخ فرهنگی یک تمدن می توانیم ارزیابی کنیم. دوران توحش، جاهلیت و دوران معارف و تمدن. دوران توحش اساسا «احساس» حکومت می کند؛ در دوران جاهلیت «اسطوره ها» هستند که حکومت می کنند و قهرمان گرایی به اوج می رسد. در تمدن هم «معارف» هستند که حاکم هستند.

 

اسرافیل: متن سخنرانی دکتر حسن عباسی با موضوع غرب شناسی