دوره رنسانس | ایتالیا در دوره رنسانس تحت تاثیر فرهنگ سکولار و اومانیست غرب مدرن

 

دوره رنسانس | ایتالیا در دوره رنسانس تحت تاثیر فرهنگ سکولار و اومانیست غرب مدرن: تاریخ غرب مدرن (به خصوص دوره رنسانس) در سال ها و دهه های 1300 میلادی در شهرهای ایتالیایی رم و فلورانس و ونیز و جنووا است که برای نخستین بار ظاهر می گردد. در سال های آغازین قرن چهاردهم بازرگانان ایتالیایی بر تجارت از لندن به قسطنطنیه مسلط می شوند. از دل همین حرکت بازرگانان ایتالیایی در آغاز عالم غرب مدرن (دوره رنسانس) است که «سرمایه داری تجاری سکولار- اومانیستی» ویژه دوره رنسانس پدیدار می گردد.

 

از قرن یازدهم میلادی به تدریج برخی شهرهای ایتالیا به دولت های کوچک و منفرد و نیرومندی تبدیل شدند. در واقع در بیشتر دوره غرب قرون وسطی ایتالیا یک کشور متحد با حکومت مرکزی نبود بلکه شامل مجموعه ای از شهرهای کوچک مستقل بود که هر یک حکومت خاص خودشان را داشتند. از این دسته حکومت ها می توان به میلان، ناپل، فلورانس و ایالت های تحت سلطه پاپ اشاره کرد.

 

میلان (شهری در شمال ایتالیا) تحت سلطه حکومت فردی سلسله دوک ها بود. به عبارت دیگر میلان یک دوک نشین مستقل بود. حال آنکه ناپل (در جنوب ایتالیا) تحت حامیت شاهانی غیر ایتالیایی بود. در شمال ناپل، ایالت هایی قرار داشتند که پاپ آنها را اداره می کرد. در مناطق دیگری از ایتالیا نیز دولت های مستقلی در فلورانس و ونیز در حال پدیدار شدن بودند.

 

بازرگانان ایتالیایی می توانستند در قسطنطنیه، انطاکیه، بیروت، صور، عکا و دیگر شهرهای شرقی؛ ابریشم، ادویه جات، کافور، مشک، مروارید و عاج بخرند که از سرزمین های دور دستی چون چین و هند آورده می شد. برای این اجناس تجملی در بازار های اروپای شمالی تقاضا بالا بود. کشتی های ایتالیایی به غرب، سپس به شمال، به اسپانیا، هلند و جزایر بریتانیا سفر می کردند تا محموله های خود را به پادشاهان و اشراف ثروتمند یا دیگر بازرگانان بفروشند. کالاها از راه خشکی نیز از شبه جزیره ایتالیا به آلمان و فرانسه حمل می شد.

 

اما تجارت بازرگانان ایتالیایی و اروپایی در قرون چهارده و پانزده میلادی یک تجارت معمول از نوع تجارت های رایج ما قبل مدرن نبود. بلکه نوعی تجارت ظالمانه استعماری مبتنی بر سود نامشروع بود که به واسطه اتکاء غربی ها به اختراع سلاح آتشین و تحت فشار و سلطه قرار دادن ملل دیگر انجام می شد. در واقع قرن چهاردهم میلادی آغاز تجارت استعماری ای است که در پیوند با سرمایه داری تجاری مدرن (که در حال ظهور و شکل گیری بود) قرار داشت و از دل آن بر می آمد و آن را قوام می بخشید.

 

در واقع بازرگانان و تجار ایتالیایی اوایل قرن چهاردهم میلادی، نخستین نسل سرمایه داران سکولار- اومانیست بودند، آنها با اتکاء به قدرت نظامی ای که اختراع تفنگ و توپ مبتنی بر احتراق باروت در اختیارشان نهاده بود (و در مقام اولین صورت ظهور بشر نفسانیت مدار مدرن) نوعی نظام تجارت نابرابر مبتنی بر مناسبات  ظالمانه و نامشروع را پدید آوردند که به سیطره سرمایه داران مدرنیست نوظهور انجامید.

 

بدینسان در پی ظهور بشر مدرن (که باطن و حقیقت آن همانا فعلیت یافتن بشر به مثابه تجسم نفس اماره است) و ظهور سرمایه داری مدرن و پدیدار شدن سرمایه داران مدرن، سرمایه تجاری مدرن  دست به تاسیس نظام ظالمانه استعماری ای زد که مبتنی بر تجارت نامشروع با ملل و اقوام غیر غربی بود. این تجارت نامشروع چون تکیه بر استیلا طلبی و قدرت برخاسته از سلاح آتشین داشت توجهی به رعایت اخلاق و عدالت نمی کرد و محرک آن نحوی سودجویی نامحدود نامشروط دم افزون (یعنی سودطلبی سکولار- اومانیستی) بود.

 

از این رو ماهیت این نظام تجاری، ظالمانه و استعماری- استثماری و رویکرد آن استیلاجویانه  و  غارت گرانه بود. یکی از اهرم های مهم این مناسبات تجاری ای که سرمایه داران (بازرگانان) ایتالیایی و بعدها دیگر سرمایه داران اروپایی در دوره رنسانس پدید آوردند، تحت سلطه قرار دادن دیگر سرزمین ها و ملل و بدل کردن بسیاری از آنها به برده و راه انداختن تجارت بوده است.

 

تجار اروپایی دوران رنسانس نخستین سرمایه داران مدرن بودند. در دوره رنسانس (کور رنسانس) می توان از مناطقی در جنوب آلمان و فلاندر (کشورهای ساحلی کم ارتفاعی که امروزه در بلژیک و هلند قرار دارند) و شهرهایی در ایتالیا به عنوان کانون های مستقل ظهور سرمایه داری مدرن نام برد. در این میانه اما به نظر می رسد که مقام و نقش برخی شهرهای بندری ایتالیا بیش از دیگران است به گونه ای که برخی پژوهشگران شهر ونیز را زادگاه سرمایه داری مدرن دانسته اند.

 

ونیز شاید بتواند ادعا کند که محل تولد و گهواره نظام سرمایه داری مدرن است. در اواخر قرون وسطی تجار ونیزی نوعی فعالیت تجاری، تاسیسات اقتصادی و طرز تفکر نسبت به زندگی اقتصادی را پرورش دادند که شاخص سرمایه داری اروپایی در قرون بعد از سال 1500 میلادی نیز بود... ونیز هرگز در سیستم فئودالی قرون وسطی اروپا ذوب نشده بود. به طوری که یک نویسنده می گوید : «هرگز اثری از طبقه فئودال در ساختار اجتماعی آن وجود نداشت» در قرون چهارده و پانزده شرق دریای مدیترانه مرکز ثقل تجارت راه دور جنوب اروپا بود و ونیز قرن ها با آن داد و ستد داشت»

 

به نظر می رسد که برخی شهرهای ایتالیایی نظیر ونیز، جنووا، فلورانس مهد کانون و ظهور سرمایه داری تجاری مدرن و نخستین سرمایه داران مدرن (در هیات بازرگانان و بانکداران و رباخواران و بعضا صنعتگران) بوده است. ایتالیا را می توان کانون اصلی ظهور رنسانس (نقطه آغازین دوره رنسانس) دانست و تاریخ دوره رنسانس را باید با ایتالیا شروع کرد. ویل دورانت در بیان همین معنا است که در توصیف آمادگی ایتالیا برای ظهور دوره رنسانس در آن سرزمین می گوید: «در ایتالیا همه راه ها به رنسانس منتهی می شد»

 

از اواسط قرن یازدهم به بعد به تدریج گروه اجتماعی جدیدی در شهرهای بندری ایتالیا پدیدار شد که آنها را تجار راه دور می نامیدند. با افزایش تعداد آنها و رواج تجارت به سبک مدرن و ظهور و بسط سرمایه تجاری، در قرن چهاردهم میلادی در ونیز و جووا و برخی شهرهای دیگر ایتالیا شاهد ظهور طبقه سرمایه داران تجاری مدرن هستیم.

 

از قرن دوازدهم به بعد نطفه ظهور بانکداران مدرن نیز منعقد گردید، بدین سان در قرن چهاردهم در سرآغاز عالم غرب مدرن (با ظهور دوره رنسانس) لایه های فعال و موثر و منتفذی چون: سرمایه داران تجاری، و صاحبان سرمایه های بانکی را در شهرهای ایتالیایی چون ونیز و فلورانس و جمووا و نیز شهرهایی چون پاریس و بروژ (بندری در شمال بلژیک کنونی) و لندن مشاهده می کنیم که ساختار طبقاتی به جا مانده از غرب قرون وسطی را دگرگون کرده و طلیعه داران عهد و عالم استکباری مدرن هستند. در این میان به نظر می رسد حداقل در کور رنسانس (دوره رنسانس)، برتری و غلبه با ایتالیا بوده است.

 

سرباز عقل: دوران رنسانس: شهریار زرشناس

دوره رنسانس: ایتالیا در دوره رنسانس تحت تاثیر فرهنگ سکولار و اومانیست غرب مدرن