تاریخ فلسفه غرب- سنت گرایی و مسیحیت در اندیشه شاتوبریان
تاریخ فلسفه غرب :سنت گرایی و مسیحیت در اندیشه شاتوبریان :دومستر و بونال هر دو از این رو که در برابر روحیه انقلابی از سنت های کهن سیاسی و مذهبی فرانسه پشتیبانی کردند، به وضوح سنت گرا بودند. از این گذشته، بونال به خصوص در معنای فنی کلمه سنت گرا بود- سنت گرایی که از اندیشه سنت یا تداوم وحی نخستین دفاع می کند. هر دو به فلسفه روشنگری حمله می کردند، گرچه دومستر در مخالفتش تندرو تر و بی محاباتر بود. به یک معنای کلمه «خردگرایی» هر دو ضد خردگرایان بودند. با این حال، درباره هیچ کدام به واقع نمی توان گفت که صرفا بیان کننده خرد ستیزی اند. چرا که هر دو از مواضعشان دفاع عقلی کردند و در حمله هایشان به تفکر سده هیجدهم به خرد متوسل شدند.
البته به فرانسوا- رنه، ویکنت دو شاتوبریان (1768 – 1848م.) که بپردازیم تاکید متفاوت تری می بینیم. او فلسفه اصحاب دایره المعارف را آموخت، در زمان انقلاب فرانسه مهاجرت کرد و در لندن بود که رساله تاریخی، سیاسی و اخلاقی درباره انقلاب (1797م.) را نوشت. در این کتاب، قوت ایرادهای فیلسوفان سده هیجدهم به مسیحیت با تعالیم آن درباره مشیت و بقاء را پذیرفت و به نظریه چرخه ای تاریخ قایل شد.
در چرخه های تاریخ اساسا رویدادها خود به خود تکرار می شود، ولو آنکه انسانِ درگیر آن رویدادها و اوضاع و احوال تفاوت کند. بنابراین، نگاه کردن به انقلاب فرانسه به عنوان آغازِ کاملا تازه ای که نتایج ثابتی داشته باشد بی حاصل است. این رویداد اساسا انقلاب های ادوار گذشته را تکرار می کند. اصل جزمیِ پیشرفت موهوم است.
بعدها شاتوبریان بر آن شد، بدون شک صادقانه، که بگوید به رغم اینکه روزی مسیحیت را رد کرده است، هنوز به فطرت دینی اعتقاد دارد. در هر حال، به سوی دین مسیح کشیده شد، و در 1802م. اثر مشهورش را به نام روح مسیحیت انتشار داد. عنوان فرعی اثر: زیبایی های دین مسیحی حال و هوای کتاب را به خوبی نشان می دهد.
نویسنده در این کتاب بیش از هر چیز به کیفیت های زیبایی شناختی مسیحیت متوسل می شود. < همه انواع دیگر دفاعیه ها از محتوا تهی است و شاید حتی امروزه بیفایده باشد. حالا مگر کسی اثر کلامی می خواند؟ عده ای از متدینان که به قانع شدن نیازی ندارند، عده ای مسیحیان حقیقی که قبلا متقاعد شده اند>. به جای بعضی دفاعیه های از رواج افتاده باید سعی کرد نشان داد که <دین مسیحی شاعرانه ترین و انسانی ترین دین، و از میان ادیانی که تا کنون وجود داشته، به حال آزادی، هنرها و ادبیات مناسب تر بوده است>.
اینطور بر می آید که گویی شاتوبریان می خواست بگوید دین مسیحی باید بحق باشد، چون که زیباست، چون که معتقداتش تسلی بخش است و چون بعضی از بزرگترین هنرمندان و شاعران مسیحی بوده اند. سوای اینکه بعضی اذهان ممکن است درباره زیبایی مسیحیت اتفاق نداشته باشند، این دیدگاه با این ایراد رو به روست که کیفیت های زیبایی شناختی و تسلی بخشی مسیحیت حقانیت آن را ثابت نمی کند. اگر دانته و میکل آنجلو مسیحی بوده اند، این جز مسیحی بودن چه چیز دیگری را درباره دانته و میکل آنجلو ثابت می کند؟ اگر اصول معاد و بهشت برای بسیاری از مردم منبع تسلی است، آیا نتیجه گرفته می شود که این اصول حقانیت دارد؟ می دانیم که شاتوبریان به خردگریزی یا به متوسل شدن به ارضای زیبایی شناختی و قرار دادن آن به جای برهان عقلی متهم شده است.
راست است که براهین سنتی فلسفی در اثبات اعتبار دین مسیحی با شاتوبریان به مرتبه کاملا فروتری تنزل یافته است و توسل او عمدتا به ملاحضات زیبایی شناختی، به عاطفه و به دلایل دل بوده است. در عین حال باید در نظر داشته باشیم که او آن دسته از مخالفین مسیحیت را در نظر دارد که می گویند عقیده مسیحی بیزاری آور است، دین مسیحی مانع پیشرفت وجدان اخلاقی است، دشمن آزادی انسان است، ضد فرهنگی است و به طور کلی تاثیر محدود کننده و سرکوب کننده ای در روح بشر دارد.
شاتوبریان توضیح می دهد که برای < سفسطه گران> نمی نویسد: <کسانی که هیچ گاه با نیت خیر در جست و جوی حقیقت نیستند> ولی برای کسانی می نویسد که سفسطه گران گمراهشان کرده اند و معتقد شده اند که مسیحیت مثلا دشمن هنر و ادب است، دینی وحشیانه و ظالمانه و مضر به حال سعادت انسان است.
می توان کار شاتوبریان را نوعی احتجاج شخصی دانست که هدفش اثبات کردن این است که مسیحیت آن چیزی که این مردم می پندارند نیست.
سرباز عقل: تاریخ فلسفه غرب: فردریک چارلز کاپلستون: جلد نهم: تاریخ فلسفه: از مِن دوبیران تا سارتر
تاریخ فلسفه غرب: سنت گرایی و مسیحیت در اندیشه شاتوبریان