علم و تکنولوژی و توسعه | تکنیک و تاریخ

 

علم و تکنولوژی و توسعه | تکنیک و تاریخ: نمی دانیم چرا پیش از آن و در جایی دیگر از جهان  چنین سودایی پیدا نشده بود. چرا یونانیان به این فکر نیفتادند و مسلمانان با این همه تحقیقاتی که در طب و کیمیا و داروسازی داشتند به تکنولوژی جدید دست نیافتند؟ اگر بگویند علم می بایست به مرحله ای از کمال خود برسد تا علم پایه تکنولوژی باشد، در حقیقت تکنولوژی را غایت و کمال علم گرفته اند و چنانکه می دانیم غایت هرچیز بر آن چیز مقدم است. حتی اگر به این معانی کاری نداشته باشیم، قبول این معنی که بشر قصد و اراده کرده است که علمی پدید آورد که با آن بتواند طبیعت و موجودات را مسخر کند و با تصرف در موجودات وسایلی برای بهبود زندگی خویش بسازد تکنیک را در نظر داشته است و دیگر نمی توان گفت که تکنولوژی قائم به علم است، بلکه درست برعکس، باید گفت علم به وجود آمده است تا با آن بتوان نیروهای موجود در طبیعت را مهار کرد و آنها را مورد بهره برداری قرار داد.

علم و تکنولوژی و توسعه: تکنیک و تاریخ 3

 

علم و تکنولوژی و توسعه: تکنیک و تاریخ| در هیچ تمدنی از تمدن های گذشته تا آنجا که می دانیم علم تکنولوژیک وجود نداشته است، اما همین که در فلسفه فضایل و قابلیت های انسانی را به فضایل نظری، فکری و اخلاقی و عملی تقسیم کرده و برای آنها مراتب قائل می شده اند در حقیقت پذیرفته اند (یا بنایی را می گذاشته اند که بر اساس آن پذیرفته شود) که تواناییها و قابلیت های آدمی مباین و مستقل از یکدیگر نیستند. اما آنچه محرز است اینکه دستورالعمل فضایل و توانایی های علمی در علم نظری قدیم به صورت صریح یا مضمر منطوی نبوده است و تنها علمی که می توان آن را تکنولوژیک خواند علم جدید است.

علم و تکنولوژی و توسعه: تکنیک و تاریخ 2

علم و تکنولوژی و توسعه

تکنیک و تاریخ 2

 

تکنولوژی، یا صورتی از تکنیک، در قدیم هم بوده است و در دوره اسلامی و در اواخر قرون وسطای مسیحی نه فقط صنعت جنگی پیشرفت کرده بود بلکه نشانه های ظهور نوعی تکنوسیانس را هم می توان در کاروبار کتاب خوانان آن زمان ها دید. کتاب نام گل سرخ اثر امبرتو اکو را بخوانید تا ببینید که در دیرها کسانی در جست و جوی چه کتاب ها بوده اند و برای چه مقصد و مقصودی دنبال کتاب ها می گشته اند و آنها را می خوانده اند. مع هذا کسی جامعه اسلامی یا قرون وسطای اروپا را با صنایعشان نمی شناسد.

علم و تکنولوژی و توسعه: تکنیک و تاریخ 1

علم و تکنولوژی و توسعه

تکنیک و تاریخ 1

 

مسلما برای همه جهان و مخصوصا برای کشورهای در حال توسعه این هر دو نوع سخن لازم و مغتنم است. در شرایط کنونی هیچ کس نمی تواند پشت کردن به علم تکنولوژیک را سفارش کند. عیب سخن کسانی که علم و تکنیک جدید را آورده شیطان و شیطانی می دانند این است که می پندارند علم و تکنیک هوس و تفنن است و می توان از آن روی گرداند و عیب بزرگتر اینکه روگرداندن از تکنیک را برای بازگشت به گذشته سفارش می کنند. تغییر تمدن ها به میل و هوس اشخاص نیست و تمدن جدید، هرچه باشد، قائم و متکی به احساسات و رد و قبول اشخاص نیست و این تمدن از علم و تکنولوژی جدید نمی تواند منفک باشد. ما هم هنوز طرح تمدنی را که در آن قدرت تکنولوژی غالب نباشد نمی شناسیم.

واقعیت تکنیک از نظر فروید

واقعیت تکنیک از نظر فروید

.

سرباز عقل: از اینکه علم توانسته است عمر متوسط ما را زیادتر کند چه سود، وقتی که محتوای زندگی ما سراسر از غم و ناهنجاری و اندوه تشکیل شده است، به طوری که به مرگ برای نجات خود خوش آمد بگوییم.

.

از رهگذر برآورد هزینه های پیشرفت صنعتی و خسارت هایی که از این طریق گریبان ما را می گیرد، فروید به این نتیجه دردناک و کسل کننده می رسد که اختراعات ما چیزی نیست جز وسیله ای تکامل یافته برای رسیدن به هدفی تکامل نیافته.

.

بقیه متن در «ادامه مطلب»

(کپی برداری از «سرباز عقل» فقط با ذکر منبع مجاز است)

وسیله ها به زندگی ما هدف می دهند

وسیله ها به زندگی ما هدف می دهند

.

.

سرباز عقل: وسیله هنگامی وسیله است که آن را در رابطه با هدفی تعریف کنیم. آنگاه وسیله ها در تعریف هدف ها دخالت می کنند. هنگامی که انسان واجد وسایل تازه شد، لزوماً واجد اهداف تازه هم می شود. همیشه هدف ها نیستند که ما را به ساختن وسیله ها فرمان می دهند و راهنمایی می کنند؛ گاهی وجود وسایل، اهداف تازه ای را برای ما پدید می آورند. چنین نیست که همواره زندگی ما به وسایل شکل بدهد، بلکه گاه وسایل به زندگانی ما شکل می دهد و ما به تناسب آنها نوع روابط انسانی و نوع رابطه خود را با طبیعت تنظیم می کنیم. ما امروز تکنیک را چنان به زندگی خود راه داده ایم که تصورِ نبودن و نداشتن آن ناممکن شده است.

.

به میدان آمدن وسیله ها، یک تغییر روان شناختی در ما پدید آورده و به طور کلی نگاه ما را به عالم عوض کرده است. امروز کمتر کسی است که به دنیا نگاه ابزاری نکند؛ در حالی که گذشتگان چنین نگاهی را به دنیا نداشتند.

.

منبع: سروش، عبدالکریم و دیگران. سنت و سکولاریسم. انتشارات صراط. تهران. چاپ پنجم 1388 ص 41

تکنولوژی و تغییر

تکنولوژی و تغییر

.

.

.

سرباز عقل: تکنولوژی یک فرمانده تسلیم ناپذیر و هدایت کننده انعطاف ناپذیری است که تمام مفاهیم و اندوخته های ذهنی را دگرگون می سازد. برای واژه هایی نظیر «آزادی»، «حقیقت»، «شعور»، «واقعیت»، «خرد»، «حافظه» و «تاریخ» مفاهیمی تازه می سازد و از این طریق راه به دنیای درون ما باز می کند. این تکنیک دگرگون ساز، حتی وقت خود را صرف آن نمی کند که این تغییرات را به آگاهی و اطلاع ما برساند و ما نیز فرصت آن را نخواهیم داشت در جریان این وقایع قرار گیریم و خود را به موقع از آن آگاه سازیم.

.

منبع: پستمن، نیل. تکنوپولی. ترجمه صادق طباطبایی. انتشارات اطلاعات. چاپ هفتم 1390 ص 28

ملاحظاتی در باب تکنیک

ملاحظاتی در باب تکنیک

.

.

.

سرباز عقل: خطر این است که ما از وجهه نظر تکنیک به همه چیز نگاه می کنیم و عالم و آدم در نظرمان به عنوان انرژی و منبع انرژی جلوه می کند. تکنیک یک امر عارضی در زندگی دوران تجدد نیست و حتی اگر وسیله هم باشد بشر را به دنبال خود می کشد. حتی خواست و اراده بشر هم به حکم تکنیک تعین پیدا می کند.

.

ما نمی توانیم از توسعه تکنیک رو بگردانیم و علم تکنولوژیک را رها کنیم، بلکه برای رسیدن به درجات عالی علم لازم است که از علم زدگی و تکنیک زدگی رها شویم. یعنی کسانی که چاره همه کارها و درمان تمام دردهای خود را در تکنیک می جویند و تمام امید خود را به آن بسته اند راه به جایی نمی برند. بشر هنوز نسبت خود را با تکنیک نمی داند و نمی شناسد. تکنیک ماشین نیست، بلکه تلقی تمام موجودات به عنوان خزانه نیرو و ماده تصرف است. محاسبات این خزانه اکنون با ماشین های پیچیده الکترونیک صورت می گیرد.

.

می گویند تکنیک کارها را بسیار آسان کرده است. این درست است، اما درست تر این بود که می گفتند کارها همه کار تکنیک است. حتی اراده دانستن و روح علمی نیز که از آن به عنوان ضامن پیشرفت علم یاد می شود دیگر ناظر به دانش نظری محض نیست بلکه وجه و جلوه نظری روح تکنیک است. یعنی علم جدید اگر چه در ظاهر نسبت به تکنولوژی تقدم دارد، در حقیقت مسبوق به آن است.

.

ما نمی توانیم تکنیک را به هر صورت که بخواهیم در آوریم یا آن را کوچک و بزرگ کنیم، مگر اینکه انقلابی در تفکر و در ما و در جهان پدید آید.

.

بقیه متن در «ادامه مطلب»

(کپی برداری از «سرباز عقل» فقط با ذکر منبع مجاز است)

 

«دانایی در عصر اطلاعات» ، «ارتباط در عصر ارتباطات»

.

.

.

دانایی در عصر اطلاعات | ارتباط در عصر ارتباطات | سرباز عقل: «درباره فواید «انفجار اطلاعات» و «عصر ارتباطات»، حرف های فراوانی زده شده است و همچنان می شود. اما این بعد از پیشرفت بشری نیز، با ناکامی و تبعات خرد کننده ویژه خود رو به رو بوده است. کثرت اطاعات و افزایش رسانه ها و بالارفتن سرانه کاغذ، به هیچ وجه منتج به انسانی داناتر، خردمند تر و صالح تر نشده است. کسانی این عبارت را که «آب، آب همه جا، قطره ای برای نوشیدن هیچ کجا»، استعاره ای مناسب برای بیان وضعیت عصر ارتباطات دانسته اند. وفور و سهولت ارتباطات حتی منتج به ارتباطات عاطفی و انسانی بیشتر بین آدمها هم نبوده است.»

.

 

مطالب پیشنهادی:

دین و دنیا

تکنوپولی: تسلیم فرهنگ به تکنولوژی

تحریم خود بزرگ بینی

انقلاب و استقرار- فرهنگ و تمدن

غرب: غرب شناسی: تکنولوژی و اندیشه تکامل

.

دین و دنیا

.

دین و دنیا | سرباز عقل: یکی دیگر از نشانه های دوری از عدل و تعادل در عصر ما این است که بشر به دنیا با چشم قهر و تجاوز نگاه می کند. هرگز بشر، در هیچ دوره ای از تاریخ، مثل امروز و به اندازه بشر متجدد با دنیا خصومت نداشته است و عجبا که این نسبتِ خصومت را نسبت طبیعی می انگارند و هرکس یا گروهی را که به آن سر فرود نیاورند، مخالف با دنیا و بهبود زندگی دنیوی می خوانند! در جهان بینی های عصر جدید، دنیا بسیار خوار و خفیف شده است. بشر جدید دیگر دنیا را به چشم مخلوقی که نشان و اثر قدس با خود دارد نگاه نمی کند و اگر سفارش می کند که به دنیا توجه کنند، مرادش حفظ حدود دنیا نیست، بلکه دعوت به تجاوز و تصرف است.پس، در واقع، رعایت دنیا هم اقتضا می کند که بشر از جهان بینی های جدید آزاد شود_ و متذکر باشیم که آزاد شدن غیر از رد و مخالف و ملامت است. دراین جهان بینی ها بشر با نگاه خریداری و تملک به همه چیز می نگرد و تا چنین است، علم و تکنیک و سیاست از استیلا طلبی و خشونت و کین توزی رها و آزاد نمی شود. بشر، از ابتدای خلقت، به دین و دنیا چنان که در غرب و در عالم تجدد به آنها می نگرد نگاه نمی کرده است و چه بسا که در آینده نیز نسبتِ دیگری میان بشر و دنیا برقرار شود، اما به هر حال، این نسبت همواره وجود داشته و وجود خواهد داشت.

.

 

مطالب پیشنهادی:

خانواده در ماهواره

کودک و انیمیشن: نفوذ فرهنگی در قاب تصویر متحرک

تهاجم فرهنگی

زوال زندگی