غرب شناسی: حجاب: در اسلام، یهودیت و مسیحیت

غرب شناسی

حجاب: در اسلام، یهودیت و مسیحیت

.

اجازه دهید آنچه در غرب بزرگترین نماد مظلومیت و بردگی زنان دانسته می شود، یعنی حجاب یا پوشش زنان را کمی روشن تر سازیم. آیا این درست است که چیزی به منزله حجاب در سنت یهود و مسیحیت وجود ندارد؟ اجازه دهید مطلب را بیشتر توضیح دهیم.

.

به نظر خاخام دکتر مناخم. م. برایر رسم زنان یهودی این بود که با سر پوشیده در انظار عمومی ظاهر می شدند، به گونه ای که گاهی اوقات حتی همه صورت را جز یک چشم می پوشاندند. وی از برخی خاخام های مشهور قدیمی نقل می کند: « پسندیده نیست که دختران اسرائیل با سرهای برهنه در ملأ عام قدم بزنند» و « نفرین بر مردی که اجازه دهد موهای همسرش دیده شود ... . زنی که موهای آراسته خود را در معرض دید دیگران بگذارد با خود فقر و تنگ دستی می آورد»

.

قانون ربّیانی قرائت ادعیه با تسبیحات را در حضور یک زن متأهل سربرهنه ممنوع می کند؛ زیرا آشکار شدن موی زن، لختی و برهنگی شمرده می شود. دکتر برایر همچنین یاداوری می کند که در دوره تانایتیک قصور و کوتاهی زنان یهودی در حجاب و پوشاندن سرشان، توهینی به عفت وحیای آنان شمرده می شد. وقتی سرشان لخت و برهنه می شد به موجب این لغزش و گناه، چهارصد زوزیم جریمه می شدند. دکتر برایر همچنین توضیح می دهد که حجاب زنان یهودی همیشه نشانه عفت و پاکدامنی آنان در نظر گرفته نمی شد و گاهی حجاب نماد فضل و برتری و تجمل تلقی می شد تا عفت و پاکدامنی. حجاب مظهر عزت و وقار و برتری زنان اصیل و بلند نظر بوده است. حجاب همچنین نماد دست نیافتنی بودنِ زنان به منزله ثروتی مقدس برای همسرانشان بوده است.

.

حجاب نشان عزت نفس و جایگاه اجتماعی زن است. زنان طبقات پایین جامعه بسیاری وقت ها برای اینکه نشان دهند از مقام و منزلت بالاتری برخوردارند چادر به سر می کردند. این واقعیت که حجاب نماد اصالت و بزرگ منشی بود ، بدین سبب بود که در جوامع قدیم یهود به فاحشه ها اجازه نمی دادند موهایشان را بپوشانند. با این حال، فاحشه ها بیشتر اوقات روسری خاصی می پوشیدند که محترم و نجیب به نظر آیند.

.

زنان یهودی در اروپا تا قرن نوزدهم میلادی این پوشش و حجاب را حفظ کردند و این زمانی بود که زندگی شان با فرهنگ سکولار و غیر دینی پیرامونشان بیشتر در آمیخته بود. فشارهای بیرونی زندگی اروپاییان در قرن نوزدهم میلادی بسیاری از آنان را مجبور کرد که با سر برهنه بیرون بیایند. برخی از زنان یهودی مناسب تر دیدند که کلاه گیس را به منزله شکل دیگری از حجاب ، جایگزین حجاب سنتی خویش کنند. امروزه، بیشتر زنان یهودی متدین موهایشان را جز در کنیسه نمی پوشانند. بعضی از آنان مانند فرقه های هاسیدیک، هنوز هم از کلاه گیس استفاده می کنند.

.

در این باره سنت مسیحیان چگونه است؟ معروف است که راهبه های مسیحی (کاتولیک) سرهایشان را برای صدها سال می پوشاندند، اما همه شان این چنین نبودند. پولس مقدس سخن های بسیار جالبی درباره حجاب در عهد جدید دارد:

.

«اکنون می خواهم شما بدانید که سر هر مرد، مسیح است و سر هر زن، مرد است، و سر مسیح خداست. هر مردی که با سر پوشیده دعا یا ابلاغ وحی (پیامبری) کند سر خود را رسوا می نماید. و هر زنی که با سر برهنه دعا یا ابلاغ وحی (پیامبری) کند سر خود را رسوا می سازد، زیرا مثل این است که سرش تراشیده شود. اگر زنی موی سرش را نمی پوشاند باید آن را از ته کوته کند، و اگر کوتاه کردن یا تراشیدن موی سر برای زن مایه ننگ و رسوایی است، باید سرش را بپوشاند. مرد نباید سرش را بپوشاند؛ زیرا او صورت و جلال خداست. اما زن جلال مرد است؛ زیرا مرد از زن نیست. بلکه زن از مرد است؛ و نیز مرد برای زن آفریده نشده، بلکه زن برای مرد آفریده شده است. بدین جهت و به خاطر فرشتگان ، زن می باید عزتی بر سر داشته باشد»

.

دلیل منطقی پولس مقدس، برای حجاب زن این است که حجاب، نمایاننده سلطه و اقتدار مرد- که صورت و جلال خداوند است- بر زن است، که از مرد و برای او آفریده شده است.

.

ترتولیان مقدس در رساله معروفش با عنوان در باب حجاب دختران نوشته است: «ای زنان جوان، شما در خیابان ها با حجاب ظاهر می شوید، در حالی که باید در کلیسا، در میان غریبه ها و در میان برادرانتان، خود را بپوشانید...» از جمله قوانین شرعیِ کلیسای کاتولیک امروز، قانونی است که زنان را ملزم می کند سرهایشان را در کلیسا بپوشانند. برای مثال، در بعضی از فرقه های مسیحی مانند آمیش و مینونایت، زنان حجابشان را تا امروز حفظ کرده اند. فلسفه وجودی حجاب، آنگونه که رهبران کلیسا گفته اند، این است که «حجاب و پوشش زن، نماد پیروی و فرمانبرداری زن از مرد و خداست»، که همان منطقی است که پولس مقدس در عهد جدید مطرح کرد.

.

از همه شواهد فوق بر می آید که اسلام، مُبدعِ حجاب و پوشش سر نبوده، اما آن را تایید کرده است. قرآن از زنان و مردان با ایمان به اصرار می خواهد که دیدگان خود را (از نامحرمان) فروبندند و پاک دامنی ورزند، و سپس به زنان با ایمان سفارش می کند که با روسری موها، گردن و سینه هایشان را بپوشانند: «به مردان با ایمان بگو: دیده فرونهند و پاکدامنی ورزند... و به زنان با ایمان بگو: دیدگان خود را (از هر نامحرمی) فروبندند و پاک دامنی ورزند و زیورهای خود را آشکار نگردانند، مگر آنچه طبعا از آن پیداست و باید روسری خود را بر گردن خویش را فرواندازند» (نور (24)، 30 و 31)

.

قرآن به روشنی بیان می کند که رعایت حجاب برای حفظ عفت و پاکدامنی واجب است. اما چرا عفت و پاکدامنی مهم است؟ قرآن به صراحت می فرماید: «ای پیامبر به زنان و دخترانت و به زنان مومن بگو: پوشش های خود را بر خود فروتر گیرند. این برای آنکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند نزدیک تر است» (احزاب (33)، 59)

.

همه مطلب این است که امر به عفت و پاک دامنی برای حفظ و حراست زنان در برابر تجاوز و مزاحمت است، یا به بیان ساده تر ، عفت و پاکدامنی همان مصونیت است. بنابراین تنها هدف اسلام از حجاب ، حفاظت و مصونیت است. حجاب در دین اسلام، بر خلاف حجاب در سنت مسیحیت، نه نشان سلطه و اقتدار مرد بر زن است و نه نشان پیروی و فرمانبرداری زن از مرد. حجاب در دین اسلام، بر خلاف حجاب در سنت یهود، نشان تجمل و امتیاز برخی زنان متاهل اصیل و نجیب نیست. حجاب در دین اسلام فقط نشانه عفت و پاکدامنی برای حفظ همه زنان است. نظریه اسلام این است که همیشه کار از محکم کاری عیب نمی کند. در حقیقت حجاب و پوشش و آبروی زنان آن قدر برای قرآن مهم است که اگر مردی جرأت کند به دروغ به زن مسلمانی نسبت زنا دهد به شدت مجازات خواهد شد:

.

«و کسانی که به زنان شوهر دار نسبت زنا می دهند، سپس چهار گواه نمی آورند، هشتاد تازیانه به آنان بزنید و هیچ شهادتی از آنان نپذیرید، و اینانند که خود فاسق اند» (نور (24)، 4)

.

این نگرش سخت گیرانه قرآن را با مجازات بسیار راحت زناکار در کتاب مقدس مقایسه کنید:

« اگر مردی دختر باکره ای را که نامزد نباشد بیابد و او را گرفته، با او همبستر شود و آنگاه گرفتار شوند، آن مرد باید پنجاه مثقال نقره به پدر دختر بدهد و با دختر ازدواج کند؛ زیرا به او تجاوز کرده است. و در تمام عمرش نمی تواند آن دختر را طلاق دهد» (سفر تثنیه، باب 22، آیات 28 – 30)

.

پرسشی ساده در این مقام مطرح می شود: چه کسی واقعا مجازات می شود؟ مردی به به سبب تجاوز و زنا صرفا جریمه ای می پردازد، یا دختر که مجبور است با مردی که به او تجاوز کرده ازدواج و تا پایان عمرِ ان مرد با او زندگی کند؟ پرسش دیگری که باید مطرح شود این است که: کدام یک بیشتر حامی زنان است، نگرش سخت گیرانه قران یا نگرش راحت و سهل انگارانه کتاب مقدس؟

.

بعضی افراد، به ویژه در غرب، خواستار این هستند که موضوع عفت و پاکدامنی را به منزله عامل امنیت و مصونیت به کلی به تمسخر گیرند. دلیل های آنان این است که بهترین عامل امنیت، گسترش آموزش، رفتار مودبانه و خویشتن داری است. ما می خواهیم بگوییم: اینها خوب اند ولی کافی نیستند. اگر تمدن برای ایجاد امنیت کافی است، چرا زنان در امریکای شمالی جرات ندارند تنها در خیابان تاریک قدم بزنند یا حتی از یک پارکینگ خلوت عبور کنند؟ اگر آموزش راه حل این مسئله است چرا دانشگاه معتبری مانند «دانشگاه ملکه» اساساً برای دانشجویان دختر در محوطه دانشگاه یک سرویس پیاده رو داخلی دارد؟ اگر خویشتن داری پاسخ مسئله است، چرا موارد آزار جنسی در محل کار در رسانه های  خبری همه روزه اعلام می شود؟ نمونه ای از کسانی که در این سالهای  اخیر به آزار جنسی متهم شده اند عبارت اند از: افسران نیروی دریایی، مدیران، استادان دانشگاه، سناتورها، قاضی دیوان عالی قضایی و رئیس جمهوری ایلات متحده امریکا.

.

این یکی از طعنه های بزرگ دنیای امروز ماست که چیزهایی شبیه روسری که نماد قداست اند و راهبه های مسیحی برای نشان دادن سلطه و اقتدار مرد، آنها را به سر می کنند، وقتی زنان مسلمان برای حفظ صیانت از خود به سر می کنند به مثابه نماد مظلومیت ناسزا می شود.

.

منبع: عبدالعظیم محمد، شریف. زن در اسلام، مسیحیت و یهودیت. ترجمه مهدی گلجان، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، چاپ اول، 1389، ص 74

.

کلمات کلیدی: اسرافیل، غرب، غرب شناسی، حجاب، اسلام، یهودیت، مسیحیت، زن، پوشش زنان، زنان یهودی، زنان مسیحی، زنان مسلمان، اسرائیل، امریکا، فرهنگ امریکا، دین و مذهب امریکا، سیاست امریکا، تورات و انجیل، قرآن، عهد قدیم و عهد جدید، عفت، حجاب اسلامی، حجاب یهودی، حجاب مسیحی، اروپا، سکولاریسم، فرهنگ سکولار امریکا، پولس مقدس، فرهنگ غیر دینی امریکا، جامعه غیر دینی امریکا، جامعه غیر دینی اروپا، اروپاییان، حضرت عیسی مسیح (ع)، وحی، کلیسا، کنیسه، رهبران کلیسا، کتاب مقدس، تمدن غرب، دشمن شناسی، تجدد

.

(کپی برداری از «اسرافیل» فقط با ذکر منبع مجاز است)