شرق شناسی چیست: ملاحضاتی درباره شرق شناسی 3

 

شرق شناسی چیست: ملاحضاتی درباره شرق شناسی| اختلافی که پس از انتشار کتاب شرق شناسی ادوارد سعید درباره شرق شناسی در گرفت، در حقیقت اختلاف میان دو تلقی از شرق شناسی است. فی المثل صاحب کتاب «پست مدرنیسم و اسلام» مواد و مستندات کتاب ادوارد سعید را رد نمی کند و حتی خود قطعاتی از آثار شرق شناسان را می آورد که در آن مسلمانان و غیر اروپاییان تحقیر شده اند، اما با نظر سعید دایر بر اینکه در شرق شناسی چیزی از قهر و استیلا نهفته است مخالفت می کند. او با رجوع به عقل مادی مانند همه پژوهندگانی که حکم وجود و ماهیت را از هم تفکیک نمی کنند و در تفکر موجود بین اند، تلویحا شرق شناسان را به شرق شناسان خوب و بد و آثار آنان را به پژوهش های دقیق و غیر دقیق تقسیم می کند.

 

شاید لحن احیانا تند نوشته ادوارد سعید و کوششی که او برای نشان دادن نگاه تحقیر آمیز موجه ترین و دانشمند ترین شرق شناسان نسبت به انسان شرقی می کند، سوء تفاهم را بیشتر کرده باشد، اما اصل سوء تفاهم در جای دیگر است. در حقیقت دو نگاه و نظر وجود دارد: یکی نگاه موجود بین است و دیگر نظر وجود بین. در نگاه موجود بین ماهیت شرق شناسی معنی ندارد، زیرا چیزی به نام شرق شناسی را نمی توان تصدیق کرد، بلکه شرق شناسان و آثارشان وجود دارند و هرکس بخواهد حکمی درباره شرق شناسان و آثار آنان بکند باید از قواعد نقد تبعیت کند و اسناد و شواهد و مدارک کافی برای اثبات نظر خود داشته باشد.

 

این سخن در ظاهر چندان متین و موجه است که جای چون و چرایی باقی نمی گذارد و مخصوصا اگر در پاسخ کسانی که شرق شناسان را جاسوس و شرق شناسی را طرحی برای ردّ و انکار و بی اثر کردن و لطمه زدن به اسلام و فرهنگ های آسیایی و آفریقایی می دانند اظهار شود با علاقه و رغبت بیشتر مورد تایید قرار می گیرد.

 

اسرافیل: درباره غرب: رضا داوری اردکانی