غرب شناسی: امریکا شناسی: قدرت نرم (قسمت یازدهم- بخش اول)

غرب شناسی

امریکا شناسی: قدرت نرم (قسمت یازدهم- بخش اول)

 

 

یکی از مسائل بزرگ مردم سالاری و دموکراسی در امریکا این است که نخبگان و به طور کلی سیستم سیاسی آن کشور نتوانسته اند در مفهوم قدیمی و سنتی خود در مورد قدرت، تجدید نظر کنند. گرچه بازیگران سیاسی دنیای امروز از روش های ماکیاولی، شیطانی و قدرت گرایی تقلید و اطاعت می کنند، اما در نهایت نه مفهوم نظری و نه معنای عملی قدرت، در دهه اخیر بی تغییر مانده است. بر خلاف ادعاهای متفکران غرب در قرون وسطا و دوران معاصر، مرکز ثقل سیاست تنها در قدرت به معنای قدیمی آن نیست، بلکه سیاست به طور کلی یک فعالیت فرهنگی است و منابع اصلی امروز قدرت، عبارت است از منابع و زیرساخت های غیر ملموس یا قدرت نرم (ایمان، باورها، اعتقادها، ارتباطات انسنی و اقتدار معنوی) و نیز منابع و زیرساخت های ملموس یا قدرت سخت (نظامی، اقتصادی، جغرافیایی، طبیعی، جمعیت و انرژی). در آستانه قرن بیست و یکم، کمبود منابع غیر ملموس و قدرت نرم، بیش از هر زمان دیگر در امریکا مشهود و حائز اهمیت بوده و ترازوی حکومت و فرمانروایی امریکا را متلاطم ساخته است.

 

عنوان قدرت غیر ملموس یا قدرت نرم را، نگارنده برای اولین بار در دهه 1970م. و همزمان با انقلاب اسلامی ایران به کار برد و سپس در کتاب اطلاعات و ارتباطات جهانی؛ مرزهای جدید در روابط بین المللی در سال 1986م. مطرح و تبیین نمود. چند سال بعد در دهه 1990م. ژوزف نای استاد علوم سیاسی و رئیس وقت دانشکده دولت دانشگاه هاروارد- که مدتی نیز در سمت قائم مقامی و معاونت وزارت دفاع امریکا در کابینه بیل کلینتون خدمت کرده بود- در مقاله ها و کتب خود از آن استفاده کرد.

 

سه سال قبل از سقوط و فروپاشی شوروی، اواخر دهه 1980م. پال کندی استاد تاریخ دانشگاه ییل در امریکا کتابی با عنوان ظهور و سقوط قدرت های بزرگ: تغییر های اقتصادی و کشمکش های نظامی از 1500 تا 2000م. منتشر کرد که به سرعت در فهرست پرفروش ترین کتاب های تاریخی قرار گرفت. این تاریخ نویس امریکایی، چون فقط به عوامل اقتصادی و نظامی تکیه کرده بود، حتی از اشاره به اینکه نظام شوروی مکن است در آینده نزدیک سقوط کند، غفلت کرد و تحلیل خود را بیشتر متوجه امپراتوری های اسپانیا، انگلستان و سایر کشورهای اروپایی ساخت. ولی آخریت بند کتاب کندی- جایی که او فصل آخر کتاب خود را با گفته ای از بیسمارک خاتمه می دهد- قابل توجه است.

 

کندی به این سخن صدراعظم قرن نوزدهم آلمان اشاره می کند که: «همه قدرت ها در مسیر زمان حرکت می کنند. بدین ترتیب خالق و کنترل کننده آن نبوده اند، بلکه تنها با تجربه ها و فنون خود، فرصت هدایت کشور را دارند.» او نتیجه می گیرد سرنوشت این قدرت های بزرگ به حکمت، بصیرت و دانایی دولت ها در واشنگتن، مسکو، توکیو و پکن بستگی دارد، اما کندی در مورد اینکه ابعاد و شاخص های این حکمت و بصیرت چیست؟ چیزی نمی گوید. با این همه او در کتابش یاداوری می کند امریکا برای اینکه رو به افول نرود نباید مثل سایر امپراتوری ها، خود را در تمامی زمینه های جهان وسعت دهد. گرچه توصیه این تاریخ نویس پسندیده بود، اما مشکلات بزرگ خود نظام و جامعه امپراتوری امریکا را مورد توجه قرار نمی داد.

 

تاریخ نشان می دهد که امپراتوری ها در شکست و افول خود، بزرگترین دشمن خود هستند. امپراتوری های روم، ایران، بنی امیه، عباسیان، صفویان، عثمانی، اطریش، مجارستان، روسیه سزاری، شوروی، انگلستان، فرانسه، آلمان و اسپانیا، همه از داخل نظام و به علت فرسودگی، تکبر و فساد سقوط کردند. اگر نظام خلافت عباسیان، سست، کج رو و انحرافی نبود، دنیای اسلام به آن شکل تحت اشغال مهاجمان مغول در نمی آمد و تمدن اسلامی قرن ها رو به تضعیف نمی رفت. امپراتوری امریکا به رغم برتری نظامی، در جنگ ویتنام شکست خورد و دستگاه شاهنشاهی پهلوی در ایران با همه زور و زر و حمایت امریکا در مقابل قدرت نرم انقلاب اسلامی سر تسلیم فرود آورده و تارو مار شد. مقاومت مردم لبنان در سال 1983م. امریکایی ها را با رسوایی از آن کشور بیرون رانده و مبارزه، جانبازی و همبستگی مسلمانان فلسطین و لبنان بزرگترین صدمه را به سیاست خارجی امریکا، اسرائیل و صهیونیسم در این چند دهه وارد کرد. مشکلات و شکست امریکا و متفقین آن در تسخیر و کنترل عراق و افغانستان در دهه 2000م. موارد روشنی از این پدیده است.

 

منبع: مولانا، حمید. امریکا شناسی: فراز و فرود یک امپراتوری. موسسه انتشارات امیر کبیر، چاپ دوم، 1390، ص 94

 

کلمات کلیدی: اسرافیل، امریکا، امریکا شناسی، غرب، غرب شناسی، مردم سالاری و دموکراسی در امریکا، نخبگان امریکا، سیستم سیاسی امریکا، قدرت نرم، متفکران غربی، قرون وسطا و دوران معاصر، قدرت نرم با ایمان و باورها و اعتقادها و ارتباطات انسانی و اقتدار معنوی، قدرت سخت یا قدرت نظامی و اقتصادی و جغرافیایی و طبیعی و جمعیت و انرژی، انقلاب اسلامی ایران، اطلاعات و ارتباطات جهانی، ژوزف نای، ماکیاولی، دانشگاه هاروارد، بهترین دانشگاه های امریکا، وزارت دفاع امریکا، بیل کلینتون، فروپاشی شوروی، ظهور و سقوط قدرت های بزرگ، تاریخ امریکا، قدرت نظامی امریکا، قدرت اقتصادی امریکا، ارتش امریکا، امپراتوری های اسپانیا و انگلستان، آلمان، صدراعظم آلمان، واشنگتن پایتخت امریکا، مسکو پایتخت روسیه، توکیو پایتخت ژاپن، پکن پایتخت چین، امپراتوری امریکا، جامعه امریکا، تمدن اسلامی، اسرائیل، سیاست خارجی امریکا، صهیونیسم، سیاست خارجی اسرائیل، جنگ امریکا با عراق و افغانستان، اشغال فلسطین توسط اسرائیل، جنگ لبنان، امپراتوری های روم و یونان، امپراتوری های بنی امیه و عباسیان و صفویان، حمله مغول ها به ایران

 

(کپی برداری از «اسرافیل» فقط با ذکر منبع و لینک مستقیم مجاز است)