قشریت و تحجّر
قشریت غربی و تحجّر دینی
شک نیست که یکی از مسائل بزرگ ما قشریت و تحجّر است؛ اما به بهانه مقابله با قشریت بلای خطرناک تری به جان ما افتاده است. کسانی می خواهند با توسل به قشریت غربی، تحجر دینی را دفع کنند. ولی با قشرِ چیزی که غیر دین است هیچ نوع قشریت را نمی توان علاج کرد. اگر ماده نیست انگاری و سوفیسم در قالب و قشر دین ریخته شود، لُبّ و باطن و حتی قشر را تباه می کند.
بقیه متن در «ادامه مطلب»
(کپی برداری از «اسرافیل» فقط با ذکر منبع مجاز است)
غرب شناسی
غرب: اکنون و آینده
(قسمت دوم)
آزادی بنیاد هر عالمی است؛ اما گفتن اینکه آینده تابع اوهام و بلهوسی ها نیست نباید مخالفت با آزادی تلقی شود. اصلا آنچه من گفته ام مطالب سیاسی نیست و اگر باشد به مبادی سیاست باز می گردد و هر کس که در مبادی آزادی بحث می کند مخالف آزادی نیست اما آنکه چنین بحثی را زاید می داند و منع می کند آزادی را دوست نمی دارد و به تحقیق کسانی که آزادی را حقّ مخالفت با همه چیز و در واقع به معنی نفی و انکار می دانند، نمی توانند از آن دفاع کنند یا به آن پایبند باشند.
به این جهت در همان حال که فریاد آزادی آزادی سر می دهند، به هیچ کس حقّ اظهار نظر نمی دهند و حتی نظرهای دیگران را با جعل و تحریف زشت و بد جلوه می دهند.
بقیه متن در «ادامه مطلب»
(کپی برداری از «اسرافیل» فقط با ذکر منبع مجاز است)
غرب شناسی
غرب: اکنون و آینده
(قسمت اول)
امروز وضع غرب تغییر کرده است؛ یعنی دیگر در تفکر غربی چیزی که قدرت غرب و تجدد را به پیش براند وجود ندارد. اتحاد جماهیر شوروی که زمین، جمعیت، معدن و نعمت های طبیعی و مادی و قدرت سیاسی و نظامی داشت منقرض شده؛ غرب سیاسی هم مثل شوروی نیروی دوام و بقا را از دست داده است. غرب دیگر امیدی به آینده ندارد و متفکرانش کار فلسفه را تمام شده می بینند و از پایان دوران تجدد سخن می گویند.
آنها وضع حاضر را وضع برزخ (پست مدرن) خوانده اند؛ یعنی دورانی که در مبانی تجدد تزتزل راه یافته و هنوز عهد دیگری آغاز نشده است.
بقیه متن در «ادامه مطلب»
(کپی برداری از «اسرافیل» فقط با ذکر منبع مجاز است)
غرب: غرب شناسی: شرق و غرب| اصلاً غرب هرگز معتقد نبوده است که دو عالم مساوی در مقابل هم وجود دارد یا می تواند وجود داشته باشد. شرق در نظر غرب چیزی است که باید بر آن استیلا یافت. در ابتدای تاریخ غرب، آتلانتید افلاطون در دریا فرو رفته است و از آن زمان به بعد نیز تمام سوابق تاریخی شرق به طور گوناگون و من جمله از طریق شرق شناسی، متعلق نظر تملک و تصرف غرب قرار گرفته و کوشش شده است که تمامی آن به تصرف درآید. هر عالم نگاهی دارد و با آن نگاه به چیزها می نگرد. غرب در آغاز و تا دوره اخیر، آشکارا نگاه تملک و استیلا نبود اما استعداد باز کردن چنین چشمی را داشت و می توانست به آن مبدل شود و در قرن هجدهم و نوزدهم چنین شد. از زمانی که غرب با نگاه تملک به چیزها نگریست، قهرا تخالف شدت گرفت و در صور سیاسی و فرهنگی و دینی ظاهر شد. در این وضع بود که غرب قهر خود را بر سراسر روی زمین گسترش داد و به انحاء مختلف کوشید تا نه فقط سرزمین ها و منابع و مواد اولیه را تصرف کند بلکه به همه اقوام بیاموزد که چگونه به عالم نگاه کنند.
.
چنانکه می گویند نگاه شرق و شرقی را حجابهایی کدر و تیره و تار کرده و اکنون چیزها را با آن نگاه نمی توان دید و بسیارند اقوامی که چشم شرقیشان کور شده و چشم غربی نیز نمی توانند بگشایند. اکنون بعضی منتقدان پست مدرن چشم غرب را هم در شرف کور شدن می بینند و شاید این حادثه با برداشته شدن پرده ها از چشم شرق مقارن باشد.
.
ملاحظاتی در باب تکنیک
.
.
.
سرباز عقل: خطر این است که ما از وجهه نظر تکنیک به همه چیز نگاه می کنیم و عالم و آدم در نظرمان به عنوان انرژی و منبع انرژی جلوه می کند. تکنیک یک امر عارضی در زندگی دوران تجدد نیست و حتی اگر وسیله هم باشد بشر را به دنبال خود می کشد. حتی خواست و اراده بشر هم به حکم تکنیک تعین پیدا می کند.
.
ما نمی توانیم از توسعه تکنیک رو بگردانیم و علم تکنولوژیک را رها کنیم، بلکه برای رسیدن به درجات عالی علم لازم است که از علم زدگی و تکنیک زدگی رها شویم. یعنی کسانی که چاره همه کارها و درمان تمام دردهای خود را در تکنیک می جویند و تمام امید خود را به آن بسته اند راه به جایی نمی برند. بشر هنوز نسبت خود را با تکنیک نمی داند و نمی شناسد. تکنیک ماشین نیست، بلکه تلقی تمام موجودات به عنوان خزانه نیرو و ماده تصرف است. محاسبات این خزانه اکنون با ماشین های پیچیده الکترونیک صورت می گیرد.
.
می گویند تکنیک کارها را بسیار آسان کرده است. این درست است، اما درست تر این بود که می گفتند کارها همه کار تکنیک است. حتی اراده دانستن و روح علمی نیز که از آن به عنوان ضامن پیشرفت علم یاد می شود دیگر ناظر به دانش نظری محض نیست بلکه وجه و جلوه نظری روح تکنیک است. یعنی علم جدید اگر چه در ظاهر نسبت به تکنولوژی تقدم دارد، در حقیقت مسبوق به آن است.
.
ما نمی توانیم تکنیک را به هر صورت که بخواهیم در آوریم یا آن را کوچک و بزرگ کنیم، مگر اینکه انقلابی در تفکر و در ما و در جهان پدید آید.
.
بقیه متن در «ادامه مطلب»
(کپی برداری از «سرباز عقل» فقط با ذکر منبع مجاز است)
غرب| غرب شناسی| عالم تجدد و بحران تفکر غربی| سرباز عقل: غرب با تفکری که در آن بشر به صورت موجودی صاحب علم و اراده و قدرت ظاهر شد و می بایست همه چیز را در تصرف و تملک خود در آورد، پدید آمد. در این طریق احراز قدرت، حوادث مهمی مثل اصلاح دینی و مواجهه به سنن و رسوم و رجوع به علم و تقدس زدایی و بسیاری چیزهای دیگر پیش آمد، ولی اینها حوادث پراکنده و بی ارتباطی نبود که اتفاقا با هم جمع شود یا یکی در پی دیگری بیاید و تاریخ غرب را قوام دهد بلکه هر یک با دیگری تناسب داشت و مظهر تاریخ جدیدی بود که تجدد خوانده شد.
.
بحرانی که در عالم کنونی وجود دارد بحران تفکر غربی است. در این تفکر بشر به جایی رسیده است که دیگر هیچ امید و پناهی بیرون از خود ندارد. لازمه این وضع تفوق قدرت اراده و اراده به سوی قدرت است. اما این قوت و قدرت هر چه باشد، قوت و قدرت محال است و مآلا در طریق نابودی و ویرانی نیست سازی قرار می گیرد. آن مرد بزرگ دانمارکی قرن نوزدهم از این معنا خبر داشت که می گفت بی خدا بودن، بی خود بودن است. این وضع نمی تواند ادامه یابد. بشر اکنون در معرض خطری بزرگ قرار گرفته است و اگر نتواند راه تازه ای بیابد نابود می شود. درمان هایی که معمولا برای مشکلات ذکر می شود عین بیماری است. وضع نیست انگاری را با صورتی از نیست انگاری نمی توان دفع کرد. باید در جوهر نیست انگاری تفکر کرد تا مقدمات گذشت از آن فراهم آید.
.
.
غرب | غرب شناسی | تبادل و تهاجم فرهنگی| سرباز عقل: ... داعیه این است که تهاجم فرهنگی از صفات و آثار دوره جدید و تاریخ متجدّد است و پیش از این هرگز در هیچ جا سابقه نداشته است. برای این که این حکم عجیب به نظر نرسد، توضیح می دهم که اولاً تهاجم فرهنگی را با انتقال و نشر و تبادل و بسط و تبدل فرهنگی نباید اشتباه کرد. ثانیاً در مفهوم تهاجم فرهنگی که در سال های اخیر مصطلح شده است، قصد استیلا و به طور کلی غرض سیاسی مأخوذ است...
.
در طرح تاریخیِ غربی شدن عالم، مطلب صرفا این نبوده است که فرهنگ های غیر غربی جای خود را به فرهنگ غربی بدهند، بلکه مسئله این بوده است که هر جا و هر قوم که غربی نشود، ناچیز است و این ناچیز، چه در صورتِ ظاهر و سیمای بشر و چه به صورت اشیا یافت شود، جز این قابلیت ندارد که به تملک و تصرف غرب درآید. پس قضیه غرب این نیست که گروهی سوداگر حرص متجاوز در جایی پیدا شده اند و علم و عقل را وسیله تسلط و استیلای خود قرار داده اند. غرب عین این علم و عقل است و در نظر او یک عالم بیشتر وجود ندارد. یعنی غیرت غربی به وجود غیر و مغایر مجال نمی دهد؛ هر چه هست یا باید غربی بشود یا از میان برود.
.
... تهاجم فرهنگی مرحله ای از تاریخ غرب است که در آن از یک سو آرزوی تحقق رویا و سودای جهان یگانة غربی در سرها پرورده می شود و از سوی دیگر چشم ها به پشت پاها دوخته شده و کمتر کسی به افق مقابل می نگرد، و اگر به افق بنگرد تیرگی آن وجودش را از وحشت پر می کند. این عالم را دیگر حتی شاید نتوان عالم غربی خواند. در عالم غربی بشر دائر مدار همه چیز بود، اما در این عالم نمی دانیم چه بر سر بشر آمده و جایگاه او کجاست.
.
