غرب شناسی: سبک زندگی غربی: تجمل گرایی و جامعه اسلامی

غرب شناسی

سبک زندگی غربی

تجمل گرایی و جامعه اسلامی

 

امام علی (ع)

«کسی که قلبش از محبت دنیا پر شود، سه چیز با قلب او آمیخته می‌گردد: رنجی که رهایش نمی‌کند، حرصی که ترکش نمی‌کند و آرزویی که به آن نمی‌رسد» (غرر الحکم و دررالکلم، جلد 5، ص 359)

 

سبک زندگی غربی:

 

آنچه که امروزه ما به عنوان فرهنگ و تمدن غرب می شناسیم و شاهد سیطره آن در سطح جهان هستیم، ریشه در تفکری دارد که از پانصد سال گذشته تا کنون به طول انجامیده است. تفکری که آغاز آن به عصر رنسانس (نوزایی فکری و فرهنگی) و جنبش رفرماسیون (اصلاح گرایی) در اوایل قرن پانزدهم میلادی باز می گردد.

 

در واقع در این دوران بود که اروپاییان دست به تغییراتی اساسی در سیاست، ادبیات، فرهنگ و سبک زندگی خود زدند. این سبک از زندگی که فرهنگ و تمدن غرب با گسترش در سطح جهان، آن را به دنیا معرفی و تحمیل کرد و به عنوان یک گفتمان مسلط در طول این پانصد سال سعی در به حاشیه راندن سایر فرهنگ ها و سبک های زندگی، به خصوص سبک زندگی سنتی و متاثر از از آداب و رسوم کهن داشته است، سبک زندگی غربی نام دارد.

 

شاخصه های سبک زندگی غربی:

 

سبک زندگی غربی مولفه ها و شاخص های گوناگونی دارد که در ادامه به معرفی مهمترین آنها پرداخته می شود:

 

فرد گرایی و آزادی های فردی، انسان محوری به این معنی که منشاء تمام ارزش ها بشر است نه خدا، عقلانیت ابزاری، مادی گرایی، تاکید بسیار زیاد بر تکنولوژی و علم و قرار دادن آن در راس همه امور زندگی، اوقات فراغت و تفریح، سرمایه داری، صنعت گرایی، تمرکز بسیار زیاد بر افزایش قدرت نظامی از هر طریقی، لذت در تمام ابعاد آن مانند لذت جنسی و ...، تجمل گرایی، مصرف گرایی، رفاه روزافزون، تنوع طلبی شدید و ... .

 

تجمل گرایی و جامعه اسلامی:

 

اما یکی از شاخصه های زندگی غربی که از چند سال گذشته رواج نسبتا زیادی در جوامع اسلامی به خصوص کشور ما داشته است پدیده «تجمل گرایی» می باشد. این خصیصه یِ زندگی غربی امروزه، بسیاری از ابعاد زندگی در خانواده ها را تحت تاثیر خود قرار داده است.

 

هر چند اسلام با زندگی مرفه و عاری از فقر مخالف نیست اما رفتن به سمت ثروت و مادیات اگر مفهوم و کارکرد تجمل گرایی، اسراف، چشم و هم چشمی، فخر فروشی، لذت جویی، مصرف گرایی و .. را به خود بگیرد از نظر اسلام بسیار مضموم و غیر پسندیده است.

 

افراد تجمل گرا، فخر فروش و مصرف گرا همواره قصد دارند تا با استفاده از ثروت، خود را به نمایش بگذارند و تحسین دیگران را بر انگیزانند. اما به طور حتم این مسئله ریشه در «عقده حقارت» و «بیماری های روحی و روانی» دارد، چرا که تجمل گرایی و ثروت اندوزی در هیچ جامعه سالمی به هیچ عنوان ارزش تلقی نمی شود.

 

با اینکه در اسلام «تجمل گرایی» رد و نفی شده است و مباحثی همچون ثروت اندوزی، مال پرستی و دنیا گرایی مورد نکوهش بسیار قرار گرفته است، اما متاسفانه شاهد رواج روزافزون آن در جامعه هستیم.

 

عوامل موثر بر گرایش افراد به «تجمل گرایی»:

 

بدون شک رسانه ها (تلویزیون، سینما، مجلات، ماهواره، اینترنت و فضای مجازی و ... ) نقش موثر و غیر قابل انکاری در ترویج «تجمل گرایی» دارند. متاسفانه نمایش سبک زندگی غربی، زندگی های لوکس و پرهزینه، خانه ها و ماشین های گران قیمت و ... امروزه به یکی از کارکرد های اصلی بسیاری از رسانه ها تبدیل شده است.

 

دوری از معنویات و عدم توجه به آخرت و غرق شدن در مظاهر فریبنده دنیای مادی، مسائل و مشکلات اخلاقی، رفتاری، روحی و روانی، تلاش های گسترده و بی وقفه دنیای سرمایه داری برای تحمیل سبک زندگی غربی به سایر ملل و فرهنگها و پیدا کردن بازار مصرف برای کالاهای تولیدی خود در نتیجه رونق اقتصاد خودش و ... از دیگر عوامل موثر بر گرایش به سمت تجمل گرایی محسوب می شوند.

 

پیامد های تجمل گرایی:

 

همچون هر پدیده منفی و مضموم دیگری «تجمل گرایی» نیز پیامد های زیان بار خود را دارد. همانند: فراموشی روز قیامت و خدا به عنوان خالق و صاحب حقیقی جهان، غرور و تکبر نسبت به سایر انسان ها، غرق شدن در سرگرمی و لذت و از یاد بردن سایر حقایق دنیا همچون کمک به فقرا و نیازمندان و تلاش برای درک آنها، رواج فساد های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی همچون دزدی، طلاق، اعتیاد، مشکلات اخلاقی، حسادت، کینه و ...، مشکلات روحی و روانی و از بین رفتن آرامش در زندگی، افزایش شکاف طبقاتی در نتیجه گسترش بی رویه فقر در جامعه، رواج نا امیدی و یاس در سطح جامعه، افزایش گناهانی همچون شهوت پرستی و کفر، خروج بسیاری از سرمایه ها و امکانات از کشور در نتیجه گسترش مشکلات اقتصادی همچون بیکاری و رکود.

 

راه کارهای مقابله با «تجمل گرایی»:

 

ترویج سبک زندگی اسلامی برای تمام اقشار جامعه همانند ترویج اعتدال در مصرف و دوری از افراط و تفریط یعنی مصرف گرایی و خست و آموزش درست و به اندازه مصرف کردن، استفاده از رسانه ها برای بیان پیامد های زیان بار تجمل گرایی و نشان دادن قبح این مسئله، عمل به ارزش ها و دستورات اسلامی همچون دستگیری از نیازمندان و فقرا، صله رحم، صرفه جویی، قناعت و ...، دوری کردن از مسائلی همچون مُد گرایی و ....

 

نویسنده: امیر حسین مهدوی – اسرافیل مهدوی

 

(کپی برداری از «اسرافیل» فقط با ذکر منبع مجاز است)