عرفان های نوظهور و فرقه های کاذب و انحرافی: معیارهای تشخیص عرفان اسلامی از فرقه های نوظهور

عرفان های نوظهور و فرقه های کاذب و انحرافی

معیارهای تشخیص عرفان اسلامی از فرقه های نوظهور

 

گرایش به معنویت و دین از امیال غریزی بشر است. امیال غریزی بشر دو گونه می باشند: امیالی که به صورت غیر ارادی فعال می باشند و امیالی که با تحقق شرایطی فعال می شوند. از آنجا که حق و باطل در فرقه های نوظهور به یکدیگر آمیخته اند، برای بررسی حق و باطل در این مسئله باید روح حاکم در اندیشه ها و سخنان و رفتارهای این گروه ها را بررسی نمود که این کار مستلزم دقت و تامل ویژه می باشد.

 

عرفان اسلامی مبتنی بر ویژگی ها و اصولی می باشد که با بررسی آنها می توان به تمایز این عرفان از فرقه های نوظهور پی برد. تمایز در روش، هدف و موضوع عرفان ها با عرفان اسلامی، یکی از وجوه تمایز می باشد که بررسی آنها، نشان دهنده حقانیت معنویت اسلامی می باشد.

 

خدا محوری

 

عرفان اصیل اسلامی، عرفانی خدا محور است. پس عرفان نباید سکولار و منهای خدا باشد که در این صورت سرابی بیش نیست. در حالی که عرفان اصیل اسلامی، کاملا خدا محور است، اما در مقابل، در فرقه های نوظهور یا به صراحت به مقابله با خدا پرداخته اند و یا آن را در حد مفهومی دنیوی تنزل داده اند.

 

شریعت محوری

 

شاخصه ای که عرفان راستین دارد، مخالفت نکردن با شریعت است. عرفان حقیقی نمی تواند از مسیری حاصل شود و یا به نتیجه ای برسد که خلاف دین  و شریعت باشد و این ویژگی در جای جای کتاب و سنت مورد تاکید قرار گرفته است.

 

تمایز در هدف و نیل به کمال

 

هدف و مقصد در سیر عرفانی معیاری دقیق است که با پاسخ هر فرقه و جریان عرفانی به آن، می توان سستی و یا استحکام شالوده آن مکتب را به دست آورد. هدف نهایی عرفان واقعی، رسیدن به کمال و قرب الهی و رویت و شهود حضور خداست.

 

عقل محوری

 

عرفان اسلامی برای عقل و خرد اصالت و اهمیت قائل است و برهان و عرفان را نقیض هم نمی داند و به بهانه شهود از فهم و به بهانه عرفان، از برهان و استدلال گریزان نیست.

 

ولایت محوری

 

یکی دیگر از شاخصه های اصلی عرفان دینی، عترت پذیری و ولایت محوری است. ولایت در اسلام شالوده و اساس سایر عبادات می باشد.

 

نیاز به استاد

 

در حالی که در هر دو عرفان اسلامی و فرقه های نوظهور، شاهد حضور استاد برای نیل به هدف ها می باشیم، اما تمایز عمده میان این دو، نوع دعوت استاد و راهنما می باشد. برخلاف فرقه های نوظهور، در عرفان اسلامی، دعوت استاد، دعوت به خدا می باشد، اما دعوت در فرقه های نوظهور، دعوت به خود می باشد.

 

ریاضت معقول، مشروع و معتدل

 

ریاضت در عرفان عملی اسلام نقشی مهم و سرنوشت ساز دارد تا درون انسان نورانی و پاک گردد. ریاضت در مراتب و مراحل سلوکی بار معنایی و معرفتی خاص خود را دارد. ریاضت سلوکی حداقل باید سه ویژگی کلی و کلان داشته باشد که عبارتند از : عقلانی بودن، شرعی بودن، معتدل بودن.

 

نویسنده: مرتضی قویدل

 

(کپی برداری از «اسرافیل» فقط با ذکر منبع مجاز است)