ایران شناسی: روابط ایران و امریکا: قطع رابطه سیاسی جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده امریکا 2
روابط ایران و امریکا
قطع رابطه سیاسی جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده امریکا 2
20 فروردین 1359
فعالترین دوره روابط ایران و امریکا مربوط به بعد از جنگ جهانی دوم است که با مسافرت روزولت به ایران در جریان جنگ و نقش امریکایی ها در بیرون راندن نیروهای شوروی از ایران، آغاز شد. امریکا که نقش درجه دومی را در سیاست ایفا می کرد، در جریان جنگ به یک عامل درجه اول در امور ایران مبدل گردید و بعد از جنگ با انعقاد قراردادهای نظامی و اقتصادی جای پای خود را در ایران محکمتر کرد. دولت امریکا بدون هیچ قرارداد رسمی و صرفا با موافقت قوام السلطنه در سال 1942م. (1321 هجری شمسی) ارتش خود را به بهانه رساندن محمولات جنگی به خاک شوروی وارد ایران کرد و در طول جنگ موقعیت خود را به گونه چشم گیری در ایران استحکام بخشید به طوری که در سال 1943م. (1322 هجری شمسی) پیمان بازرگانی ایران و امریکا امضاء و حجم بازرگانی خارجی ایران با امریکا به دو برابر افزایش یافت.
نخستین قراردادهای نظامی برای فروش اسلحه و فعالیت مستشاران نظامی امریکا در ایران در سال 1326 در دوران حکومت هری ترومن به امضاء رسید و نخستین محموله سلاح های امریکایی در سال 1328 وارد بنادر ایران شد. امریکاییها در جریان ملی شدن صنعت نفت ایران نقش دو جانبه ای را بازی کردند و موفق شدند 40 درصد سهام نفت ایران را برای کمپانی های امریکایی تصاحب کنند.
در اواخر زمستان سال 1337 بین ایران و امریکا یک قرارداد نظامی دو جانبه در چهارچوب تامین استراتژی خاورمیانه ای امریکا در برابر کمونیسم، به امضا رسید. به موجب این قرارداد امریکاییها به خود اجازه دادند در برابرآنچه که «تجاوز مستقیم یا غیر مستقیم خارجی» نامیده شده بود، به بهانه حفظ استقلال و تمامیت ارضی ایران در این کشور مداخله کنند. شوروی به این قرارداد به شدت اعتراض و طی اعلامیه ای در 5 فروردین 1338، آن را مغایر تعهدات متقابل ایران و شوروی تلقی کرد. بحران روابط ایران و شوروی با تعهد رسمی دولت ایران مبنی بر اینکه به هیچ کشور خارجی پایگاهی در ایران داده نخواهد شد، فروکش کرد، اما نقش سیاسی- نظامی امریکا در ایران همچنان به سرعت رو به افزایش بود.
اسرافیل