سیر تفکر معاصر
غرب زدگی
تجدد دینی: پایان کار تجدد سید جمال الدین اسدآبادی5
در میان روحانیون تنها سید محمد طباطبایی شاگرد میرزا ابوالحسن جلوه و احتمالا شیخ هادی نجم آبادی منتقد نظام رسمی ناصرالدین شاه به ماهیت سیاسی مشروطه آگاه بوده اند و از این رو بارها گفته بودند که مشروطه نفوذ روحانیت را خواهد کاست، اما دیگران که به نحوی از سید جمال الدین متاثر گردیده بودند، تصوری صحیح از دموکراسی و مشروطه نداشتند و بیشتر مبارزه با استبدادی که ثروت های ایران را به ممالک خارجی می سپرد و پیشرفتی در کشور ایجاد نمی کرد مد نظر داشتند، رفاه حال مسلمین از محرکات فعالیت های سیاسی اینان بود. این علما می دانستند که هیچ گاه حکومت عدل ایجاد نمی توان کرد از این لحاظ می گفتند:
«اکنون که صاحب شریعت (امام زمان) ناپیداست و اجرای شریعت نمی شود و خواه نا خواه «حکام جور» چیره گردیده اند باری بهتر است برای جلوگیری از خودکامگی و ستمگری ایشان قانونی در این میان باشد»