تمدن اسلامی | تمدن غرب و تمدن اسلامی | گفت و گوی تمدن ها یا جنگ تمدن ها: در این قسمت، باید نسبت تمدن اسلامی را با تمدن غربی بسنجیم. قسمت اول، مربوط به خودمان می شود و این قسمت دوم، مربوط به رابطه تمدن اسلامی و غرب است. دو تئوری جنگ تمدن ها و گفت و گوی تمدن ها که از بعضی جهات، به هم شبیه و از بعضی جهات متناقض یکدیگرند، بسترهایی است که می توان نسبت تمدن اسلامی و تمدن غربی را در آنها سنجید. البته باید قبل از هر بحثی، به یک مسئله جواب داد، و آن اینکه ابتدا، باید دید طراحان و وضع کنندگان این دو تئوری، یعنی هانتینگتون از آن سو و آقای خاتمی از این سو، اصلا می پذیرند که در این طرف، تمدنی مساوی تمدن غرب وجود دارد که حالا این دو تمدن بنشینند با هم گفت و گو کنند.