زندگی در عیش، مردن در خوشی
«زوال فرهنگ در بستر عشرت؛ در عصر رسانه های تصویری»
نویسنده: نیل پُستمن مترجم: صادق طباطبایی
انتشارات: اطلاعات سال و نوبت چاپ: چاپ هفتم 1391
تعداد صفحات: 351 موضوع: تکنولوژی های رسانه ای و فرهنگ
نیل پُستمن، جامعه شناس و پژوهشگر مسائل ارتباط جمعی است که خطر کاربرد تکنولوژی بدون اخلاق را هشدار می دهد. وی با استناد به آمار و گزارش های گوناگون، به بحران نابودی فرهنگ در جهان صنعتی و زوال اندیشه و تفکر، تحت سیطره رسانه هایی همچون تلویزیون می پردازد.
کتاب «زندگی در عیش، مردن در خوشی» با همین دیدگاه به تشریح روند زوال فرهنگ و افول نظام اندیشه در بستر عشرت می پردازد. پستمن رسانه های بصری به ویژه ماهواره های تلویزیونی را با برنامه های تفریحی و سرگرم کننده و طرب زای خود، عامل انهدام فکر و اعوجاج اندیشه در مجموعه عناصر فرهنگ بشری معرفی می کند.
پستمن در این کتاب به تاثیر تلویزیون به خصوص بر فرهنگ، سیاست، خانواده واجتماع آمریکایی می پردازد. وی تلویزیون را عامل شکل دهی به فرهنگ، تفکر و اندیشه مردم آمریکا و آن را عامل حماقت جامعه آمریکا می داند:« جامعه آمریکا از دقیقه ای به دقیقه ی دیگر احمق تر می شود، حرمت های فردی و جمعی، قداست نمادهای مذهبی، احترام مظاهر ملی و سمبل های فرهنگی و ... تحت تاثیر برنامه های تلویزیونی، شکسته و از ارزش تهی شده و اثر بخشی و قدرت سازندگی خود را از دست داده است». از نظر پستمن «آمریکائیان، که سرگرم ترین ملت جهان غرب (به تلویزیون) هستند، کم اطلاع ترین و بی خبرترین مردم نیز هستند که از حداقل اطلاعات عمومی بهره مندند». وی نشان می دهد که چگونه «آمریکای عقل و خرد» عصر رسانه های نوشتاری و کتابتِ سده نوزدهم به «آمریکای احمق و سرگرم خوشی های» تلویزیونی دوران معاصر بدل شده است.
وی با انتقاد شدید از تلویزیون آن را عامل تخریب عناصری همچون علم، فلسفه، دین و سیاست می داند. از نظر پستمن:« اثر تخریی تلویزیون، زمانی بروز می کند که این ابزارِ سرگرمی، وقت گذرانی و تفریح، تمامی مقولات علم، فلسفه، اخلاق، دین، سیاست، تاریخ، فرهنگ و حتی خبر را در قالب سرگرمی و تفریح عرضه می کند».
پستمن در این کتاب بیان می کند که: «لجام گسیختگی انسانی، فقدان شعور اجتماعی، انهدام مبانی خانواده، تلاشی پیوندهای عاطفی، افول فرهنگ ملی و هدم قدرت انسان بر تعیین سرنوشت خود و جامعه خود، همه و همه معلوم تسلیم بی قید و شرط جامعه و فرد است به رسانه ای به نام تلویزیون». از نظر پستمن امروزه دستگاه های عریض و طویل تبلیغاتی و رسانه ای به سیاستگذاران و بانیان اصلی فرهنگ تبدیل شده اند که البته این امر را از طریق محتوایی به نام سرگرمی و تفریح به تحقق می رسانند.
موضوع دیگری که پستمن در این کتاب در حوزه تلویزیون و تاثیراتش به آن می پردازد این است که همچون هر وسیله و ابزار تکنولوژیکی دیگری تلویزیون نیز علاوه بر کارکردهای تکنیکی؛ مثل ارسال پیام، دارای بارِ ایدئولوژیکی نیز هست. بنابراین نمی توان تکنولوژی، به خصوص تلویزیون را بی طرف و خنثی، و انسان را صاحب اختیار مطلق آن دانست، چرا که این بارِ ایدئولوژیکی امروزه در مقام شکل دهی به فرهنگی پوچ، بی ارزش و مخرب نمود پیدا کرده است.
(کپی برداری از «اسرافیل» فقط با ذکر منبع مجاز است)
